Namangan muhandislik-texnologiya instituti "sichtei" kafedrasi "hozirgi zamon raqobat nazariyasi"

Strengths 
of enterprise) - bu korxonaning bozordagi 
boshqa raqobatdosh korxonalarga nisbatan ustun 
tomonlari yoki kelajakda korxona uchun 
qo’shimcha imkoniyatlar yaratish omillarini 
hisobga oluvchi jadval ko’rsatkichidir. 
Korxonaning kuchli tomonlariga quyidagi omillarni kiritish mumkin: katta ilmiy texnik-
tajribalar , zamonaviy texnologiyalar xodimlarning yuqori malakasi , yuqori sifatli 
mahsulotlar , brendning mashhurligi va boshqalar. 
Korxonaning kuchsiz tomonlari (
Weakness 
of enterprise) -bu korxona 
tomonidan boshqarilishi zarur bo’lgan , lekin ularga ta’sir o’tkaz ish imkoniyati mavjud 
bo’lmagan korxona ichki omillarni hisobga oluvchi jadval ko’rsatkichidir. Ushbu jadval 
ustuniga korxona quyidagi omillarni kiritishi kerak: balans likvidligining pastligi, 
moliyaviy barqarorlikning bir maromda emasligi, zamonaviy texnolgiyalarning mavjud 
emasligi, xodimlarning malakasining yuqori emasligi va boshqalar. 
Bozor imkoniyatlari (Market 
opportunities
) 
- korxonaning bozordagi 
faoliyatidan oladigan afzalliklarini ifodalovchi omillarni aks ettiradigan jadval 
ko’rsatkichidir. Bozor imkoniyatlariga quyidagilarni kirit ish mumkin: talabning yuqori 
darajada o’sishi , raqobatchilar imkoniyatlari pasayishi , mahsulot ishlab chiqarish 
texnologiyasining jadal o’zgarishi va boshqalar. SWOT analizd a faqat bozordagi 
imkoniyatlar emas , balki bozordan tashqaridagi imkoniyatlar hisobga olinadi. 
Bozor xatarlari (Market 
threats
) - bu korxona tomonidan umuman ta’sir 
o’tkazish imkoniyatlari yo’q bo’lgan omillarni hisobga oluvchi jadval ko’rsatkichidir. 
■ Et 
■
ll 
32 

---

Bozor xatarlariga quyidagilarni kiritish mumkin: bozorga yangi raqobatchilarning kirib 
kelishi , soliq stavkalarining o’sishi , iste’molchilar didining o’zgarishi va boshqalar 
kiradi. 
Quyida Swot analizga misol tariqasida dunyo bozorida elektronika sohasida 
yetakchilikni anchadan beri o’zida saqlab kelayotgan “Apple” koorporatsiyasining 
2015 yil uchun chiqqan Swot analiz jadvalini keltirib o’tamiz. 
Kuchli tomonlar 
Xizmatlar va mahsulotlar bozoridagi 
yetakchilik Mashhur brend (logotip) 
Moliyaviy barqarorlik 
Taklif 
qilinayotgan 
mahsulotlar 
turi 
ko’pligi 
Kuchsiz tomonlar 
Raqobatchilarga qaraganda yuqori narxlar Apple 
mahsulotlari va xizmatlarining boshqa mahsulot 
va xizmatlarga mos kelmasligi Tor ishlab 
chiqarish doirasi 
Eng so’nggi mahsulot versiyalarida 
yangiliklarning kamligi 
Imkoniyatlar 
Xatarlar 
• Tadqiqot va rivojlantirish uchun 
• Apple asoschi Stiv Jobsning vafotidan 
investitsiyalar mavjudligi 
keyin innovatsion g’oyalarning 
• Mahsulot xilma-xilligi 
Kamayganligi 
• Strategik hamkorlik shakllanish 
• Xitoy va Hindiston tomonidan 
Mavjudligi 
raqobatning yanada chuqurlashtiriHshi 
• Foyda ko’rsatkichlaridan kelib chiqib 
• Intellektual mulk huquqlarini 
narxlarni pasaytirish imkoniyatining 
raqobatdosh korxonalar tomonidan 
Mavjudligi 
poymol qilinishi yoki o’girlanishining Mavjudligi 
• Soliq siyosati orqali ko’riladigan zararlarning 
mavjudligi 
Ushbu tahlil jadvali “Apple”ning moliyaviy masalalar bo’yicha xodimi John Dudovskiy 
tomonidan ishlab chiqilgan. 
Xulosa qilib aytadigan bo’lsak , har bir mahsulot ishlab chiqaruvchi korxona o’z 
biznes rejasini yuqoridagi to’rtta ko’rsatkich yordamida barcha ishlab chiqarish va 
bozor omillarini to’g’ri baholasagina, ularning mahsuloti bozorda raqobatga bardoshli 
mahsulotlar sirasiga kirishi mumkin. Bu korxonalarda marketing va tahlil ishlarini 
yaxshi yo’lga qo’yish va SWOT analizni to’g’ri belgilab olish da muhim ahamiyatga 
ega. 
Siz oz loyihangiz goyasini aniqlaganingizdan keyin, uni taxlil qilishingiz kerak. 
Ya’ni kuchli va zaif tomonlarini, imkoniyat va xavflarini aniqlashingiz lozim. Bu bir 
qarorga kelishingiz va rejalashtirishingizni osonlashtiradi. 
Masalan, loyihangizning kamchiliklari, afzalliklari yoki loyixa oldida qanday 
xavflar bulishi mumkinligini oldindan anitslashda 
"SWOT" 
taxlili sizga yordam beradi. 
Shu bilan birga, taxlil ortsali anitslangan muammolarga oldindan ta’sir tsilishingiz 
mumkin boladi. 
"