Namangan muhandislik-texnologiya instituti "sichtei" kafedrasi "hozirgi zamon raqobat nazariyasi"

Raqobat maydoni - 
bu bozordir. Bozorda bir xil, turdrsh yoki o’rinbosar tovarlarni sotuvchilar bellashganda, 
ular sotish hajmini ko’paytirishga, bozorda o’z mavqeini saqlab qolish va mustahkamlashga intiladi, o’z raqibini bozordan siqib 
chiqarish va uning o’rnini egallashga harakat qiladi
.
Difitsitli bozorda xaridorlar ham raqobatlashadi, bunda ular tovarni ko’proq miqdorda olishga intiladi. 
Moliya bozoridagi raqobat sotuvchilar o’rtasida yuz berganda, qimmatli qog’ozlar emitentlari (ularni chiqaruvchi 
firmalar) o’rtasida kurash ketadi. 
89 

---

Mahsulot tabiati 
Bozorlarning tarkibiy tuzilishi 
Sotuvchilar soni 
Bitta
Bir nechta
Ko’p
Bir turdagi mahsulot
Sof monopoliya
Bir turdagi oligopoliya
Sof raqobat
Tabaqalashgan
mahsulot
Tabaqalashgan
oligopoliya
Monopol
raqobat
90 

---

Талаб ва таклиф 
Jahon bozoridagi raqobat quyidagi jihatlari bilan ajralib turadi: 
1.
Agar milliy bozordagi raqobatda ko’pchilik sotuvchilar va xaridorlar - 
ise’molchi qatnashsa, jahon bozoridaga raqobatda saylangan, ya’ni taniqli va yirik 
firmalar ishtirok etadi. 
2.
Agar milliy bozordagi raqobatda oddiy xaridor - iste’molchi qatnashsa, 
jaxon bozoridagi kurashda u ishtirok etmaydi. 
3.
Milliy bozordagi raqobatda davlat hech kimning yonini olmaydi, jahon 
bozoridagi raqobatda esa davlat o’z milliy firmalariga yordam beradi. 
Ракобат куйидагиларга 
кумаклашади: 
•
Ишлаб чик;аришни кенгайтириш ва рационаллатириш 
•
Инновацияларни жорий к;илиш 
•
Ресурслар харажатини тежаш; 
•
И^тисодиётнинг умумий самарадорлигни ошириш; 
•
Талабни оптимал даражада фндириш; 
•
Нархларни тенглаштириш ва пасайтириш. 
Halol raqobat 
- yuz berganda, uning ruxsat etilgan va raqiblar ma’qullangan usullari qo’llaniladi, bular hozirgi 
tsivilizatsiyalashgan bozor iqtisodiyotiga xosdir. 
91 

---