Namangan muhandislik-qurilish

Avtomobilni tortish dinamikasi

---

        
Tortish  kuchi. Avtomobilning
tekis harakatida yarim o’qlardagi
burovchi
momentni yetakchi
g’ildiraklar radiusiga nisbati tortish
kuchi deyiladi.
                         R
t
= M
t
/ r
       Avtomobilning tortish kuchini har
xil uzatmalarda uning tezligiga
bog’liqlik grafigi, tortish
harakteristikasi  deyiladi (1rasm).
Avtomobilning harakat tenglamasi
o’nga ta’sir etayotgan barcha
kuchlarni
bog’likligini ifodalaydi.
Balandlikka chikayotgan  avtomobilga
tezlanish  vaqtida ta’sir etayotgan
kuchlarni ko’rib chiqamiz.
 rasm.  Avtomobilni tortish harakteristikasi
Avtomobilning og’irlik markaziga og’irlik kuchi G = mg, tezlanishga qarama
Balandlikka chiqayottan avtomobilga tezlanish vaqtida ta’sir etayotgan
kuchlar.
qarshi hamda ilgarilama harakatlanuvchi, massalar inertsiya kuchi R
i
ta’sir etadi.
R
i
=ta,
bu yerda: t —avtomobil massasi (kg), a -avtomobilning tezlanishi (m/s
2
).
Avtomobilning g’ildiraklariga M
kr1
  M
k2
g’ildirashga qarshilik momentlari ta’sir
qiladi. Yo’l tomonidan normal P
z1
, P
z2
va urinma R
xl
,  R
x2
reaktsiyalar ta’sir qiladi.
Havoning qarshilik kuchi R
v
elkanlik markazi h
b
 balandlikda ta’sir qiladi. Bundan
tashqari, avtomobildagi tirkamaning harakatiga qarshilik kuchi R
pr
qo’yilishi mumkin.
Hamma kuchlarni yo’l tekisligiga proektsiyalaymiz:
R
x2
– R
x1
 R
u
  R
n
  R
v
  R
pr
= 0,

---

155
yakka avtomobil uchun
R
x2
– R
x1
 R
u
  R
n
  R
v
= 0
 (R
z1
 + R
i2
)f = R
k
bo’lganligi uchun umumiy holda avtomobilning harakat tenglamasi
quyidagicha yozilishi mumkin:
                                         R
T
 R
u
  R
v
 R
g
= 0