Namangan muhandislik qurilish

8.6-rasm.
TSilindrlar yeyilish darajasini nutromer yordamida aniqlash 
1-nutromer; 2-kolibr yordamida nutromerni nolga keltirish 
Buning uchun nutromer maxsus kolibr yordamida nolga keltiriladi (8.6-
rasm) va har bir tsilindrning o’lchamlari rasmda keltirilganidak aniqlanadi. 
Porshenlarni almashtirish, uning etagida chuqurchalar hosil bo’lganda, tag 
qismi va kompression halqa atrofidagi yuza qismi kuyganda, hamda halqalarni 
o’rnatish ariqchalari kengayib ketganda bajariladi. Gilьzalarda yeyilish kam bo’lib, 
porshenlarda yuqorida keltirilgan kamchiliklar yuzaga kelganda, dvigatelni 
avtomobildan yechmasdan turib, porshenlarni almashtirish mumkin. Bunda 

---

64 
karterdagi moy to’kib olinadi, karter va tsilindr bloki kallagini yechiladi, shatun 
boltlarining gaykasi burab olinadi, shatunning pastki qopqog’i yechiladi va 
porshen shatun bilan birgalikda yuqori tomondan sug’urib olinadi. Keyin porshen 
bobishkasidan press yordamida porshen barmoqlari yechib olinadi va porshen 
shatundan ajratiladi. Kerak bo’lsa, shatunning yuqori qismidagi bronza vtulkasi 
ham press yordamida yechib olinib almashtirilishi mumkin. 
8.7-rasm.
Porshen va tsilindr orasidagi tirqishni tekshirish shakli 
Masalan, ZIL-130 dvigateli uchun shupning qalinligi 0,08 mm, eni 13 mm 
va uzunligi 200 mm bo’lishi, hamda uni tsilindr bilan porshen orasidan tortib 
chiqaruvchi kuchning kattaligi 35-45 N ni tashkil qilishi kerak. Agarda tortib 
chiqaruvchi kuch me’yoridagi ko’rsatkichdan farq qilsa, porshen boshqasiga 
almashtiriladi. 
Porshenni almashtirishdan avval uni tsilindrga moslab tanlab olish zarur, 
buning uchun gilьzaning o’lchamlar gruppasiga mos keluvchi porshen tanlab 
olinadi va lentasimon shup yordamida tsilindr, hamda gilьza orasidagi tirqish 
tekshiriladi (8.7-rasm). 
ASK sharoitida tsilindrga porshenni tanlashda, yuqoridagilardan tashqari 
porshen bobishkasidagi teshik, porshen barmog’i va shatunning yuqori kallagidagi 
bronza vtulka diametrlari bir xil o’lchamlar guruhida bo’lishi kerak. SHuning 
uchun «porshen-barmoq-shatun» to’plamini yig’ishda, ularga bo’yoq yordamida 
qo’yilgan belgilar bir xil rangda bo’lishiga e’tibor berish kerak. Porshenga barmoq 
tanlanayotganda uning bobishka teshigiga qo’lning katta barmog’i yordamida 
yengil kirishi tekshiriladi (8.8-rasm).