Namangan muhandislik-qurilish instituti

moddalarning massasiga teng bo’ladi. 

1789  yilda  Lomonosov  ishidan  bexabar  holatda,  fransuz  kimyogari  A.L.Lavuaze  ham 

moddalar massalari saqlanish qonunini e’lon qildi: 

Kimyoviy reaksiya paytida faqatgina reaksiyada ishtirok etayotgan moddalar massalarigi-

na  o’zgarmay  kolmasdan,  ular  tarkibiga  kiruvchi  elementlar  massalari  ham  o’zgarmasdan 

qoladi. 

1905  yilda  Albert  Eynshteyn  (nemis  olimi)  jism  massasi  (m)  bilan  uning  energiyasi  (E) 

orasidagi  bog’lanishni  ko’rsatish,  moddalar  massasining  saqlanish  qonuniga  faqat  oddiy  kimyoviy 

jarayonlar  bo’ysunishini,  yadroviy  reaksiyalar  esa  bunday  qonuniyatdan  chetlanishini  ko’rsatdi. 

Ya’ni: 



E = 



m •

 

c

2

 

 

 bu yerda:  



E - energiya o’zgarishi; 



m - massa o’zgarishi; 

c - yorug’lik tezligi (vaakumda 300 000 km



sek ga teng).  

---

«Umumiy va noorganik kimyo» fanidan  ma’ruzalar matnlari. 

   10    

Energiya  o’zgarishi  kichik  qiymatli  bo’lganda  massa  uzgarishi  nolga  yaqinlashadi,  ya’ni 

o’zgarmaydi.  Yadro  reaksiyalarida  esa  energiya  o’zgarishi  juda  yuqori  qiymatli  bo’lganligi  uchun 

massa o’zgarishi sezilarli o’zgarishini ko’rish mumkin. 

Eynshteynning  bu  tenglamasi  makro  jismlar  uchun  ham,  mikrozarrachalar  (masalan,  el-

ektronlar, protonlar) uchun ham taalluqlidir.