Namangan muhandislik-qurilish instituti

Tarkibning doimiylik qonuni.  A.Lavuaze 1781 yilda karbonat angidrid gazini 10 xil usul 

bilan  hosil  qildi  va  gaz  tarkibida  uglerod  bilan  kislorod  massalari  orasidagi  nisbat  3:8  ekanligini 

aniqladi.  Bunga  asoslanib  A.Lavuaze  har  qanday  kimyoviy  toza  moddani  tashkil  etuvchi  element-

larning massalari o’zgarmas nisbatda bo’ladi, degan xulosa chiqardi. Bu xulosa tarkibning doimiylik 

qonunidir.  20  yil  davomida  bu  qonunning  to’g’riligini  barcha  olimlar  e’tirof  etdilar.  Lekin  1803 

yilda fransuz olimi Bertole qaytar reaksiyalarga oid tadqiqotlar asosida, kimyoviy reaksiya vaqtida 

hosil  bo’ladigan birikmalarning miqdoriy tarkibi moddalarning massa nisbatlariga bog’liq bo’ladi, 

degan xulosa chiqardi. Bu xulosaga dalil sifatida bir qancha analizlarning natijalarini keltirdi. 

J.L.Prust Bertolening yuqoridagi xulosasiga qarshi chiqdi. Kimyoviy toza moddalarni puxta 

analiz  qildi  va  toza  birikmalarning  miqdoriy  tarkibi  bir  xil  bo’lishini  o’zining juda ko’p analizlari 

bilan  isbotladi.  1809  yilda  kimyoning  asosiy  qonunlaridan  biri  tarkibning  doimiylik  qonuni 

quyidagicha ta’riflandi: