Namangan muhandislik-qurilish instituti rizaev bahodir shamsiddinovich, qosimov ilhom ma

 

---

150 
9.2-§. Muhandislik-geologik qidiruv ishlarining
turlari va usullari 
Muhandislik - geologik qidiruv ishlari: 1. Tayyorgarlik, 2. Dala 
sharoitidagi ishlar, 3. Laboratoriya, 4. Kameral ishlar bosqichlariga 
bo‘linadi. 
Tayyorgarlik ishlari TIA bosqichi davrida bajariladi. Ular 
vazifasiga qurilish loyihalanayotgan xududning tabiiy sharoiti to‘g‘risida 
matyerial yig‘ish, bu ma’lumotlar asosida TIA bosqichi uchun hisobot 
tuzish va loyihalashni keyingi bosqichini asoslash uchun muhandislik - 
geologik qidiruv ishlari dasturini tuzishdan iborat. Xududning tabiiy 
sharoiti to‘g‘risidagi ma’lumotning birinchi manbaalari jumlasiga, chop 
etilgan maqola va monografiyalar, turli ishlab chiqarish tashkilotlari va 
ilmiy - tekshirish institutlarining arxiv ma’lumotlari kiradi. Bu 
matyeriallarni o‘rganish chog‘ida tanlangan maydonning muhandislik - 
geologik xususiyatini haraktyerlovchi matyeriallar to‘planadi (yozuv 
shaklidagi ishlar, xarita, grafiklar, qirqimlar). 
Ushbu xududda joylashgan va amalda foydalanilayotgan inshootlar 
to‘g‘risidagi ma’lumotlar ham muhim ahamiyatga ega bo‘lishi mumkin. 
To‘plangan matyeriallar asosida TIA uchun hisobot tuziladi va 
muhandislik - geologik qidiruv ishlari dasturi ishlab chiqiladi. 
 
9.3-§. Dala sharoitidagi ishlar 
Dala sharoitidagi ishlar deb loyihalanilayotgan qurilish maydonida 
bevosita olib borilayotgan hamma ish turlari kiradi. Ular kompleks 
muhandislik – geologik suratga olish, qidiruv (razvedka), geofizik va
statsionar ishlardan iborat. Kompleks muhandislik – geologik suratga 
olish, geologik tuzilishni, fizik - geografik va gidrogeologik sharoitlarni, 
geodinamik jarayonlarni va jinslarning fizik - mexanik xususiyatlarini 
kompleks tarzda tadqiq qilishni qamrab oladi. 
Dala sharoitida bajarilgan matyeriallarni, laboratoriya tekshirish 
natijalarini umumlashtirish kameral ishlar davrida o‘tkaziladi va 
muhandislik-geologik hisobot xaritalari, geologik qirqimlar tuziladi. 
Muhandislik-geologik suratga olishda shu joyning geologik xaritasi asos 
qilib olinadi. Muhandislik - geologik suratga olishning masshtabi 
maydonning katta-kichikligiga, inshootning konstruktsiyasi va joylarning 

---

151 
muhandislik-geologik sharoitiga bog‘liq. SHu sababli suratga olishning 
masshtabi 1:500000 dan toki 1:5000 gacha masshtabda o‘zgaradi. 
Muhandislik-geologik 
suratga 
olish 
ishlarining 
natijalari 
muhandislik-geologik xaritalarda o‘z ifodasini topadi. Muhandislik - 
geologik tadqiqotlar oxirida muhandislik - geologik xaritalar tuziladi. 
Qurilish xududlarining muhandislik - geologik sharoiti quyidagilarga 
bog‘liq bo‘ladi: geologik tuzilish, geomorfologik tuzilish, gidrogeologik 
sharoit va fizik - geologik jarayonlar, qurilish matyeriallari, seysmik 
sharoit.