Namangan davlat universiteti tabiiy fanlar va ekologiyaga oid ayrim muammolar

Tabiiy fanlar va ekologiyaga oid ayrim muammolar (Ilmiy maqolalar to’plami) XVII
192 
Scutellaria Angrenika tarkibda ayrim mono-, disaxaridlar va organik kislotalar kabi 
birlamchi metabolitlarning miqdori ham aniqlangan bo
ʻ
lib, fruktoza, glyukoza, galaktoza, 
ramnoz, ksiloza, fukoza, saxaroza, maltoza va sellobioza. 
O
ʻ
rganilayotgan Scutellaria turidan olingan ekstraktlarning sifat ko
ʻ
rsatkichlari 
miqdorini aniqlash uchun uchta usul, ya
ʼ
ni ORAC, HORAC va elektrokimyoviy usul 
qo
ʻ
llanildi. Ma
ʼ
lumki, o
ʻ
simlik ekstraktlarining fenolik birikmalar va ayniqsa o
ʻ
simlik 
materialidagi flavonoidlar bilan bog
ʻ
liq. Biz o
ʻ
rgangan S. Angrenika polifenollar va 
flavonoidlarga eng boy skutellarin turlariga mos ravishda eng yuqori ORAC tahlili AOA 
ni ko
ʻ
rsatadi. Ushbu tahlil vodorod atomini antioksidantdan peroksid radikaliga 
o
ʻ
tkazishga asoslangan. HORAC tahlili antioksidantning xelatlash qobiliyatini hisobga 
oladi . S.Angrenika juda kuchli antioksidantlardir, chunki A yadrosida 6-o
ʻ
rin va B 
yadrosida 4
ʼ
, molekulalarida OH-guruhlari mavjud bo
ʻ
lib, ular radikallarni tozalash 
qobiliyatiga hissa qo
ʻ
shadi .
Yakuniy xulosalar:
Bizga ma
ʼ
lum bo
ʻ
lishicha , Scutellaria turkumi o
ʻ
simliklaridagi 
ikkilamchi metabolitlar haqida ko
ʻ
p ma
ʼ
lumotlar mavjud bo
ʻ
lsa-da, ulardagi birlamchi 
metabolitlar haqida ko
ʻ
p ma
ʼ
lumotlar mavjud emas. S. Comosoning yer usti qismidan
Ashurmatov,R, Ermatov,.Sh.Abdullaevlar efir moylarni ajratib olingan va xarakterlagani 
ularda galaktoza, arabinoza va glyukoza borligini isbotlaydi . Bundan tashqari ayrim 
tadqiqotchilar, antioksidant faolligini ikkita usul bilan aniqlaydilar – b-karotinni oqartirish 
tahlili va DPPH usuli bilan olib borgan ishlari mavjud.Mavjud ilmiy adabiyotlarda 
zamburug
ʻ
lar, o
ʻ
simliklar va suv o
ʻ
tlaridan polisaxaridlarning erkin radikallarni tozalash 
qobiliyati haqida ma
ʼ
lumotlar aniqlansan. Scutellaria turkumi o
ʻ
simliklaridagi organik 
kislotalarning tarkibiga kelsak, ma
ʼ
lumotlar faqat S. Baicalensisga tegishli. Shuni 
ta
ʼ
kidlash kerakki, flavonoidlar skutellarin, baykalin, bayalein, vogonin, vogonizid va 
kofeol feniletanoid glikozid – verbaskozid, Scutellaria Angrenikaning davolovchi ta
ʼ
siri 
uchun asos bo
ʻ
ladigan biologik faol moddalardir. O
ʻ
rganilayotgan Scutellaria turlarining 
to
ʻ
liqroq fitokimyoviy profilini olish uchun ular tarkibidagi ikkilamchi metabolitlar 
miqdorini aniqlashdan tashqari, organik kislotalar va uglevodlar kabi ba
ʼ
zi birlamchi 
metabolitlarni qiyosiy o
ʻ
rganish o
ʻ
tkazilishi kerak. Buning uchun bir gramm kukun aniq 
tortildi va 30 ml 3% meta-fosfor kislotasi bilan distillangan suvda 1 soat davomida 30 ° C 
haroratda va termostatik suv hammomida chayqatiladi. Keyinchalik, namunalar 
sentrafuga qilinadi (6000 × g) va supernatantlar shakar va organik kislotalarning HPLC 
tahlili uchun ishlatiladi.