Namangan davlat universiteti tabiiy fanlar va ekologiyaga oid ayrim muammolar

Tabiiy fanlar va ekologiyaga oid ayrim muammolar (Ilmiy maqolalar to’plami) XVII
195 
o’stirish maqsadida multfilm qahramonlari tasviri tushirilgan rasmlar yordamida so’z 
boyligini o’stirish, xor bo’lib aytish, tallafuzini yaxshilash, tarqatma materiallar yordamida 
so’z va rasmlarni moslash, qo’shiqlarni oson variantini yodlatish kabilar ularni tilga 
bo’lgan qiziqishini kuchaytiradi va o’rganishi osonlashadi. Kichik yoshdagi bolalarni 
diqqati tez bo’linishi mumkin. Interfaol o’yinlar ham bolalarni o’ziga jalb qiladi, til 
o’rganish ko’nikmalarni rivojlanishiga xizmat qiladi. 
Mavzuga oid muhitni yaratilishi, bolalarning xotira va fikrlashiga ijobiy ta’sir 
ko’rsatadi. Masalan, “Reise (sayohat)” mavzusiga oid ma’lumotlarni berilishi shunga doir 
ta’limiy videorolikni namoyish etilishi, sayohatga qanday vositalar orqali borish 
mumkinligi haqida tushunchani shakllantirish, bolalarning dunyo qarashi va tasavvurini 
kengayishiga yordam beradi.
Rasm chizish – bolalarda tasavvur olamini boyitishga, ijodkorlik qobilyatini 
kuchaytirishga sabab bo’ladi. 
Ovozli ertak jarayonida bolalar o'qituvchi bilan birgalikda rasmlarni ko'rib 
chiqishadi va shu bilan birga so'zlarni talaffuz qilishadi.
Multfilmlar сhet tilini o'qitishda eng yaxshi yordamchilardan biri. Bolalar 
multfilmlarni yaxshi ko'radilar va ularni ketma-ket tomosha qilishdan zavqlanadilar. 
Shuning uchun chet tildagi multfilmlar bir vaqtning o'zida bolalarga tilni o'rgatishning 
ko'plab muammolarini hal qilishga yordam beradi. 
Qo'shiq va she'rlar orqali tushuntirish yoki esda qolishi qiyin bo'lgan, ma'noga ega 
bo'lmagan harf yoki birikmalarni kuyga solib o'rgatish. Bunga misol qilib, bolalarning chet 
tili alifbosini qo'shiq qilib o'rganishlari shunchaki yodlashdan ko'ra samarali ekanligini 
ko'rsatish mumkin. 
Aqliy va jismoniy harakatlar bilan bo'g'liq bo'lgan o'yinlarni tashkil qilish. 
Chet tildagi audio ertaklarni tinglashni yanada qiziqarli qilish uchun o’qituvchi ertak 
terapiyasining usullaridan biri - ertak chizishidan foydalanishi maqsadga muvofiqdir. 
Ertak ikkinchi yoki uchinchi marta tinglanganda bolalarga qalam va qog'oz beriladi. 
Haqiqat shundaki, tinglash paytida rasm chizish – bu ma'lumotni bir vaqtning o'zida 
idrok etish va ko'paytirishning chuqur ko'nikmalariga ta'sir qiluvchi jarayon. Chizish 
jarayonida bola eshitganlari bilan assotsiativ aloqalarni shakllantiradi. Ixtiyoriy yoki 
beixtiyor, rasmda tasvirlangan syujet bilan bog'liq bo'lgan begona so'zlar esga olinadi. 
To'rt yoshdan besh yoshgacha bo'lgan bolalarning aksariyati eshitgan ma'lumotlarini 
tezda ko'paytirish qobiliyatiga ega emaslar. Ammo olti yoshdan boshlab, bolalarda bir 
vaqtning o'zida tinglash, eshitish, tushunish va talqin qilish qobiliyati rivojlanadi. 
Xulosa qilib aytganda,kichik yoshdagi bolalarga til o'rgatish majburiyat sifatida 
emas, balki o’yin tarzda mashg'ulot olib borilishi, bir necha samarali usullardan 
foydalanib dars o'tish ularning kelajakda oladigan bilimlari uchun poydevor bo'lib xizmat 
qilishi mumkin. Bolalarga chet tillarni bilishi qanchalar muhimligini va kelajakda ularga 
qanday imkoniyatlar eshigi ochilishini tushuntirib borish maqsadga muvofiqdir.