Namangan davlat universiteti tabiiy fanlar va ekologiyaga oid ayrim muammolar


URTICA DIOICA (L) ЎСИМЛИГИНИ ФЕНОЛЛИ БИРИКМАЛАРИ



Download 5,91 Mb.
Pdf ko'rish
bet100/268
Sana23.06.2022
Hajmi5,91 Mb.
#697279
1   ...   96   97   98   99   100   101   102   103   ...   268
Bog'liq
TABIIY FANLAR VA EKOLOGIYAGA OID AYRIM MUAMMOLAR XVII

URTICA DIOICA (L) ЎСИМЛИГИНИ ФЕНОЛЛИ БИРИКМАЛАРИ. 
Г Мадрахимова, У. Имомов, Ғ.Сиддиқов
Қичитқи ўти (lot. Urtíca) -urticaceae оиласига мансуб доривор ўсимлик бўлиб, 
ота-боболаримиз у ҳақида кўп асрлар давомида гапиришган. Қичитқи ўти нинг дунё 
флорасида 50 dan ortiq [1-3] tur учрайди. Улар асосан шимолий ва (камроқ) жанубий 
яримшарда мўтадил зоналарда ўсади. Мамлакатимизда Қичитқи ўти соғлиқ учун 
ҳам, озиқ овқат маҳсулотлари учун ҳам мухим ўт ҳисобланган. Ушбу ўсимликнинг 
таркибида B, E ва К витаминлари, темир, калий, калций, хром, мис, марганец, 
алюминий ва молибден, аскорбин кислотаси, каротин ва каротиноидлар, 
олтингугурт элементлари бор[3-4].
Қичитқи ўти қуйидаги хусусиятларга эга: асосан темир тузлари ва витаминлар 
ҳисобига липидлар алмашинувини нормаллаштириш; қон ивиш омили - 
протромбинни ишлаб чиқаришда иштирок этиб, К витамини мавжудлиги сабабли 


Tabiiy fanlar va ekologiyaga oid ayrim muammolar (Ilmiy maqolalar to’plami) XVII
101 
аниқ гемостатик таъсир эга. Бу хусусият янги хом ашёга хосдир, қуритилган қичитқи 
ўти эса, аксинча, қон ивиш жараёнини секинлаштиради; холеретик таъсир; 
яллиғланишга қарши таъсир; тўқималарнинг янгиланишини тезлаштириш; бачадон 
ва ичакларнинг тонусининг ошиши; организмни рағбатлантириш ва тонлаш, 
хлорофиллнинг юқори миқдори туфайли базал метаболизмнинг кучайиши; юрак ва 
нафас олиш фаолиятини яхшилаш; таркибида А витамини туфайли, яхши кўришни 
қўллаб-қувватлайди; тананинг барча эластик тузилмаларини, бириктирувчи 
тўқималарни яратишда ёрдам беради; кўп миқдорда С витамини туфайли 
антиоксидант вазифасини бажаради; метаболизмни тезлаштиради; қандли 
диабетни даволашда қондаги қанд миқдорини камайтиради; ниқоблар кўринишида 
терининг яллиғланишини йўқ қилади; гемоглобин миқдорини оширади; эмизикли 
аёлларнинг лактация даражасини оширади; яллиғланишга қарши хусусиятларга 
эга; жароҳатни даволаш эффекти; вирусли инфекциялар вақтида иммунитетни 
нормаллаштириш ва сақлаш каби холатларда фойдаланилган[5].
Қичитқи ўти ўсимлик баргларидан тайёрланган дамлама аёллар гинекологик 
касалликларда бачадондан қон кетиш учун, ҳайз даврининг нормаллаштиради, 
эркакларда репродуктив тизимга ижобий таъсир кўрсатади ва простата 
аденомасини енгиллаштиради. Витамин ва минерал таркиби туфайли бу ўсимлик 
қоннинг ҳолатини яхшилайди, гормонал мувозанатни нормаллантиради ва эркак 
кучига ижобий таъсир кўрсатади [6] 
Қичитқи ўти косметологияда соч тўкилишида ёрдамчи компонент сифатида 
кенг қўлланилади. Қичитқи ўти баргларидан тайёрланган қайнатма ёрдамида 
сочларнинг ўсиши ва гўзаллиги учун кўплаб рецептлар мавжуд. Ҳозирги вақтда 
ишлаб чиқарувчилар ушбу ўсимлик асосида шампунлар, лосонлар, балзамлар, 
ниқоблар ишлаб чиқарадилар[7]. 
Илмий тадқиқотни қичитқи ўтнинг Наманган вилояти Чуст тумани Ғова сой 
қирғоқларидан 2021 йил июнь ойида
Urtica dioica (L)
ўсимлигини ер устки қисми 
давом эттиридик. Ўсимлик хомашёсидан 200грам териб баҳаво жойда қуритиб, 96% 
этанолда рангсизлангунча 45-50
0
С температурада экстаркциялаб, экстракни 
буғлатиб, қутублилигини сув билан ошириб, бензинли хлараформли, этилацетатли, 
н-бутанолли фракцияларга бўлинди. Олинган суммаларни қоғозда икки томонлама 
хроматография қилиб, бутанол:сирка кислота:сув (4:1:5) 2%-ли сирка кислота 
кислота 
системаларидан 
фойдаланиб 
бензинли 
фракциядан 
5та(4`,5,7 
тригидроксифлавон Rf=0,73; 5,6,7 тригидроксифлавон Rf=0,88; 3,3`,4`,5,7 пента-
гидроксифлавон; Резорцин Rf=0,27), этилацетатли суммадан 4та(2-фенил4-
бензопирон Rf=0,66; кверцетин Rf=0,72; гиперин Rf=0,84; апигенин Rf=0,58) н-бутанол 
суммадан 2та (Кверцетин Rf=0,68; Rf=0,41 Апигенин) моддаларари ажратиб олинди. 
Наманган вилояти Ғовасой қирғоқларидан терилган
Urtica dioica (L)
ер устки 
қисмидан биринчи марта 11т а фенолли бирикма тахлил қилинди.

Download 5,91 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   96   97   98   99   100   101   102   103   ...   268




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish