Nafas shodmonov o‘zbek mumtoz adabiyoti tarixi

qadimiy xalq maqollari
dan ham keng 
foydalanilgan: 
Bilik ari yog‘isin nolik savar?! (Bilimli er dushmanini qanday (nega) 
sevsin?!) 
Kichikda qotig‘lansa, ulg‘ozu savinur (Kichiklikda qiyinchilik ko‘rgan 
ulg‘ayganda sevinar). 
«Devonu lugotit turk»da keltirilgan ayrim maqollar ba’zi o‘zgarishlar bilan 
yoki aynan holida hozirgi kunda ham qo‘llanadi. Asar yaratilganiga to‘qqiz asr 
bo‘ldi. Shunday ekan, Mahmud Koshg‘ariy davrida ham undan bir necha asrlar 
muqaddam yaratilgan she’r va maqollar qo‘llanib yurganini tasavvur qilish 
mumkin: 
Qut bilgusi bilik
(Bilim – baxt belgisidir).
Emgak ekinda qolmas
(Meqnat yerda qolmas).
Osh totig‘i tuz
(Oshning tami tuz bilan). 
Qurqmush kishiga qo‘y boshi qo‘sh ko‘runur
(Qo‘rqqanga qo‘sha ko‘rinar). 
It isirmas, ot tepmas dema
(It qopmas, ot tepmas dema.)
Toma-toma ko‘l bo‘lur. 
Mavzuni mustahkamlash uchun savol va topshiriqlar:
1.
«Devonu lug‘oti-t-turk» adabiy manba sifatida o‘ranilish tarixi xususida 
so‘zlab bering. 
2.
«Devonu lug‘oti-t-turk»dagi adabiy matnlarning janriy va mavzu xususiyatiga 
ko‘ra tasniflang. 
3.
«Devonu 
lug‘oti-t-turk»dagi 
she’rlarning 
vazni 
masalasiga 
o‘z 
munosabatingizni bildiring. 

---

112 
4.
«Devonu lug‘oti-t-turk»da adabiy janrlar haqida berilgan ma’lumotlarni 
to‘plang va izohlang.
5.
«Devonu lug‘oti-t-turk»da keltirilgan afsonalar matnlarini alohida to‘plam 
ko‘rinishida tayyorlang. 
6.
«Devonu lug‘oti-t-turk»ning adabiy manba sifatidagi ahamiyatini izohlang.

---

113 
ARAB VA FORS TILIDAGI ADABIYOT 
Reja 
1.
O‘rta Osiyo arab xalifaligi tasarrufiga olinganidan keyingi madaniy 
shart-sharoit va adabiy hayot.
2.
Turkiy xalqlarning arab va fors tilida ijod qilishiga doir ba’zi 
mulohazalar. 
3.
Arab tilida ijod qilgan O‘rta Osiyo adiblari. 
4.
Forsiy adabiyotning shakllanishi va yangi turkiy adabiyot 
shakllanishiga ta’siri. 
5.
Xulosa.