N xojiyeva, B. Sharipov, sh. Muxsinov

Konstruktsiyalash boyınsha ǵárejetler.
6. 1-keste.

Ózgerislerdi basqarıw máselesi	Processler	Konstruktsiyalash boyınsha ǵárejetler (%)
Programmalıq támiynatqa kirisiw	Programmalıq támiynat komponentiniń túrli versiyalarini, málim komponentlerge kiriw ruxsatına iye bolǵan adamlardı hám kirisiw usılların basqarıw	3%
Rawajlanıw ortalıǵındaǵı o'zgerislerdi sinxronlashtirish	Barlıq aktiv komponentlerdi sinxronlashtirish ushın bir waqıtta hám seriklikte islep shıǵıwdı basqarıw	10%
Ózgerislerdi ko'shiriw	Turmıslıq cikl daǵı o'zgerislerdiń de aldınǵa, ham orqaga ko'chishini basqarıw	6%
Kompilyatsiya hám jıynaw procesin basqarıw	Derek komponentlerin jıynaw hám jalǵaw arqalı jaratılǵan atqarılatuǵın fayllar yamasa júklew modulları ; derek o'zgergende bir neshe atqarılatuǵın fayllarǵa juwmaqlawshı tásirdi anıqlaw	5%
Ózgerislerdi tarqatıwdı basqarıw	Elektron dereklerdi uzatıw ushın tayarlaw hám arnawlı bir xızmetkerler tárepinen isletiletuǵın programma versiyaların gúzetip barıw	3%
Tastıyıqlaw hám ruxsat beriw	Tastıyıqlaw hám/yamasa jazba ruxsatnamalardı alıw, mısalı, migratsiya, tarqatıw kibi operatsiyalardan aldın	2%
Programmalıq támiynattı o'zgertiw sorawların basqarıw	Ózgertiw sorawlarınıń barıwın baqlaw	2%
Rawajlanıw hám operatsiyalardıń izbe-izligi	ushın baylanıstı muwapıqlashtirish Informaciya aǵımın támiyinlew, ásirese geografiyalıq tárepten tarqaq gruppalar ortasında hám ámelge asırıwǵa jantasıwlar retinde	4%
Joybar jaǵdayı haqqında maǵlıwmat alıw	vaziyatni baqlaw maǵlıwmatları hám jaǵday esabatı alınıp atır	3%
Qátelerni gúzetiw hám olardı ońlaw	Sınaq toparı, analizshiler hám qollap –quwatlash orayı xodimlaridan maǵlıwmatlardı basqarıń	2%

Processke tiykarlanǵan o'zgerislerdi basqarıw sheshimi menen o'zgerislerdi basqarıw ǵárejetleri hám waqtın tejew jaybar túrine hám ilgeri qollanılǵan o'zgerislerdi basqarıw jantasıwına baylanıslı bolıwı múmkin. Biraq, bul keste sonı ko'rsetedi, processga tiykarlanǵan o'zgerislerdi basqarıwdıń nátiyjeli quralları qosımsha waqıttan ko'birek zattı tejew imkaniyatın beredi.

6. 1-súwret. Processga tiykarlanǵan o'zgerislerdi basqarıw.

Processga tiykarlanǵan o'zgerislerdi basqarıw arqalı programmalıq támiynattı islep shıǵıw tezliginiń eń sezilerli jaqsılanıwına kemshilikler sanın kemeytiw arqalı erisiw múmkin. Haqıyqattan de, eger sapanı jaqsılawǵa úlken itibar berilsa, bul maqsetke erisiw o'nimlilikti asıradı, sebebi shınıǵıwalalardi sheshiw ushın kemrek waqıt sarplanadı. Ko'plegen izertlewler sonı ko'rsetdiki, CMM (Shańe Management Model) ga tiykarlanǵan programmalıq támiynattı islep shıǵıwdı jetilistiriwdi ámelge asırǵan sho'lkemler degi programmalıq támiynatlar kemrek kemshiliklerge iye bolǵan hám ulıwma nátiyjelililikti asırǵan. CMMga tiykarlanǵan programmalıq támiynattı islep shıǵıwdı jetilistiriwdi ámelge asırǵan 13 sho'lkemdi tereń úyreniw sapa jaqsılanıwı 39% ga shıǵarılǵannan keyingi kemshilikler 19% ga azayǵan hám nátiyjelililiktiń ortasha 35% ga jaqsılanıwın ko'rsetdi.

CMM ni engizgen 807 sho'lkemdiń taǵı bir izertlewi sonı ko'rsetdiki, sho'lkem CMMning bir dárejesinden eginwi dárejesine o'tkende kemshiliklerdiń azayıwı hám nátiyjelililiktiń asıwı gúzetiledi. Izertlew CMM modeliniń birinshi dárejesinden eginwi dárejesine o'tiwde kemshilikler sanınıń 50% ga (jaybar basqarıwı isleydi) hám úshinshi dárejege o'tiwde taǵı 20% ga azayǵanlıǵın ko'rsetdi (o'zgeris processleri tártiplestiriledi hám isleydi). Tap sanday, CMM modeliniń birinshi dárejesinden eginwi dárejesine o'tiwde nátiyjelililik 30% ga, úshinshi dárejege o'tiwde bolsa taǵı 20% ga asdı.
Nátiyjeli, basqarılatuǵın o'zgerislerdi basqarıw procesiniń taǵı bir tárepi jaybar kesteine jaqsılaw ámel qılıw bolıp tabıladı. Jaybarlar izbe-ız processlerge ámel etkenligi hám nátiyjeli process shınıǵıwalalardi erte anıqlaw hám sheshiwi sebepli, jaybardı jaybarlaw ádewir anıqlaw baladı.
Jaybar kestesiniń ko'rsetilgen tuwrılıǵı programmalıq támiynattı islep shıǵıw sho'lkemlerine básekige shıdamlı ústinlikke ıyelew, sonıń menen birge, o'zleriniń islep shıǵıw gruppalarına ko'birek ıseniw imkaniyatın beredi.