N xojiyeva, B. Sharipov, sh. Muxsinov

Programma to'men graflarining xarakteristikalari
Tańlaw shıńları
a	b	c	d
Ótiw shıńlari	b, c	b,d	e,f	g,h
Graf shıńlarınıń maslanǵan quramalıligi	10	2	3	3
To'men graf shıńlari	b, c, d, e, f, g, h, i, j	b	e,f	g,h
To'men grafning to'mengi shegarası	k	d	i	j

Aqırǵı shıńdıń maslanǵan quramalılıǵı 0 ge teń, qalǵan qabıl qılıp atırǵan hár bir shıńdıń maslanǵan quramalılıǵı 1 ge teń. G grafning barlıq shıńları maslanǵan quramalılıqlarınıń jıyındısı alınadı, bul bolsa programmanıń tolıq shegaralıq quramalılıǵın payda etedi. Sonnan keyin, programmanıń salıstırmalı shegaralıq quramalılıǵı anıqlanadı :

S₀=1– (v–1)/S_a,
bul jerde S₀- programmanıń salıstırmalı shegaralıq quramalılıǵı ; S_a - programmanıń tolıq shegaralıq quramalılıǵı ;
v - programma grafigidagi ulıwma shıńlar sanı.
Sanday etip, programmanıń salıstırmalı quramalılıǵı
S₀=1-(11/25)=0,56.
Programmalıq támiynat sistemasınıń quramalılıǵın hár tárepleme bahalawda modullarning murakkabligi o'lchovini, sırtqı aloqalarning murakkabligini (modullar arasındaǵı ) hám ishki baylanıslardıń quramalılıǵın (modul ishinde) o'lshewdi esapqa olish kerak. Dástúrga ko'ra, sırtqı aloqalar bilan " birlestiriw“ xarakteristikası, ishki baylanıslar menen bolsa " baylanısıw" xarakteristikası salıstırıwlanadı. Programmalıq támiynat sistemasınıń ierarxik dúzilisi dáslepki jaybarlshning tiykarǵı nátiyjesi bolıp tabıladı. Al programmalıq támiynat modullarınıń quramın hám modullar arasındaǵı basqarıw munasábetlerin anıqlaydı. Bul strukturada joqarı dárejedegi modul (basshı ) to'men dárejeli moduldı (bo'ysunuvchi) basqaradi. Ierarxik struktura programmalıq támiynat sistemasınıń proceduralı qásiyetlerin sáwlelendirmeydi, yaǵnıy operatsiyalar ketma - ketligi, alardıń tákirarlanıwı, tarmaqlanıwı hám taǵı basqa. 5. 3-suwretde ko'rsetilgen ierarxik strukturanıń tiykarǵı qásiyetlerin ko'rip shıǵamız.

5. 3-súwret. Programma sistemasınıń ierarxik dúzilisi.

Baslanǵısh xarakteristikalar - shıńlar (modullar ) hám qırlardıń (modullar biyiklik - basqarıw dárejeleri sanı ; hám keńligi - basqarıw dárejelerinde jaylasqan modullar sanınıń maksimal ma'nisi. 6 -suwretdegi mısalda biyiklik = 4, keńlik = 6. Struktura modullarınıń lokal xarakteristikaları kirisiwdi birlestiruvchi koefficiyent hám shıǵıwshı tarmaqlanıw koefficiyenti bolıp tabıladı. kirisiwdi birlestiruvchi koefficiyenti Fan_in (i) - i-nchi moduldı tikkeley basqarıwshı modullar sanı. Mısalda n modulı ushın : Fan_in (n) = 4. Shıǵıw boyınsha tarmaqlanıw koefficiyenti Fan_out (i) i-nchi modul tárepinen tuwrıdan-tuwrı basqarılatuǵın modullar sanı. Mısalda m modulı ushın : Fan_out (m) = 3. Soraw tuwıladı : strukturanıń sapasın qanday bahalaw múmkin? Jaybarlsh ámeliyatınan ekenin aytıw kerek, eń jaqsı sheshim terek formasındaǵı ierarxik dúzılıw menen támiyinlenedi. Haqıyqıy jaybar dúzilisi hám terek ortasındaǵı parq dárejesi baylanısıw bolmaǵan dúzılıw menen xarakterlenedi.

Baylanısıw joq ekenligin qanday anıqlaw múmkin? Ekenin aytıw kerek, n shıńlı tolıq graf qırlarınıń sanı e_c = n * (n -1) / 2 ge teń, sanday sanlı qırǵa iye terek salıstırǵanda ádewir kem qırlar sanına e_t = n - 1 iye baladı. Al halda baylanıstırnmaslik formulasın tolıq, haqıyqıy graf hám terek qırları sanın salıstırıp dúziw múmkin. n shıńlı hám e qırlı jaybar dúzilisin anıqlaw ushın baylanıstırnmaslik to'mendegi ańlatpa menen anıqlanadı :

Baylanıstırnmaslik ma'nisi 0 den 1 ge shekem bolǵan aralıqta jatadı. Eger Nev = 0 bolsa, al halda jaybar dúzilisi terek, eger Nev = 1 bolsa, al halda jaybar dúzilisi tolıq graf bolıp tabıladı. Baylanıstırnmaslik strukturanıń shámbelıq bahosini beriwi anıq. Bahalawdıń anıqlıǵın asırıw ushın baylanısıw hám qosılıw qásiyetlerin qollaw kerek. Jaqsı dúzılıw to'men birlespe hám joqarı baylanısıwǵa ıyelewi kerek. L. Konstantin hám E. Jordan (1979 ) strukturanı Fan_in (i) hám Fan_out (i) modulları [5] koefficiyentleri járdeminde bahalawdı usınıs ettiler. Fan_in (i) dıń úlken ma'nisi joqarı jalǵanıwdıń dálili bolıp tabıladı, sebebi bul modulǵa baylanıslılıq o'lshewi bolıp tabıladı. Fan_out (i) dıń úlken ma'nisi shaqırıwshı modulınıń joqarı quramalılıǵın
ko'rsetedi. Sebebi, to'men modullardı muwapıqlastırıw ushın quramalı basqarıw mantig'i talap etiledi. Fan_in (i) hám Fan_out (i) koefficiyentleriniń tiykarǵı kemshiligi sonnan ibarat, alar baylanıs salmaǵına itibar bermeydiler. Bul jerde tek basqarıw aǵısları (modullı qońırawlar ) talqılaw etiledi. Usınıń menen birge, strukturanıń qırların júkleytuǵın informaciya aǵımı sezilerli dárejede o'zgeriwi múmkin, sal sebepli tekǵana qırlardıń sanın, bálki alar arqalı o'tetuǵın maǵlıwmatlardıń muǵdarın de esapqa alatuǵın o'lshew zárúr.
S. Genri hám D. Kafura (1981) ifan_in (i) hám ifan_out (j) informaciya koefficiyentlerin kirgizdiler. Alar i-modul maǵlıwmat alatuǵın hám soǵan uyqas túrde j-modul tárepinen jańalanatuǵın elementler hám maǵlıwmatlar strukturaları sanın esapqa aladı. Informaciya koefficiyentleri sfan_in (i) hám sfan_out (j) sistemalı koefficiyentleri menen jıynaladı, alar tek moduldı shaqırıwdı esapqa aladı. Nátiyjede koefficiyentlerdiń tolıq bahaları qáliplesedi:
Fan_in (i) = sfan_in (i) + ifan_in (i), Fan_out (j) = sfan_out (j) + ifan_out (j).
Strukturanıń ulıwma quramalılıǵı metrikasi modullardıń ulıwma koefficiyentleri tiykarında esaplanadı :

bul jerde: length (i) - i-moduldıń o'lsheminiń bahası (LOC yamasa FP- bahalaw formasında ).