N. N. Rasulova z. Q. Jumayeva

M a k s im a l f o y d a
- bu bir birlik q o 'sh im c h a m ahsulotni sotishdan olingan 
darom adni shu bir birlik q o 'sh im ch a m ahsulotga qilingan xarajat m iqdori bilan 
bab-barobar kelishi natijasida olingan foyda. Shu holda rentabellikning eng yuqori 
darajasiga erishilgan b o 'lad i. Shunga k o 'ra , foydani m aksim ailashtirish degani, 
eng yuqori rentabellikni ta'm in lash deganidir.
2. F oydani m aksim ailashtirish
H ar bir korxona (firm a) yashashi va ravnaq topishi uchun foyda olishi kerak. 
K orxona foydani o 'z rivojini ta ’m inlovchi birinchi m uhim om il deb biladi. 
Foydani m aksim ailashtirish bilan shug 'u llan m ay d ig an korxonaning yashab ketish 
im koniyati 
kam b o 'lad i. 
M akroiqtisod sohasida uzoq m uddatga foydani 
m aksim ailashtirish m asalasiga katta e 'tib o r berilishi shundan iboratki, shu asosda 
firm a faoliyati oldindan bashorat qilinadi.
M ulk egasini o 'z i boshqaradigan unchalik katta b o 'lm ag an korxona 
(firm a)da ulam i yuritish bilan b o g 'liq b o 'lg a n ham m a qarorlarda foydani 
ko 'p ay tirish asosiy o 'rin tutadi. Juda katta va yirik korxona (firm a) larda rahbar 
(boshqaruvchi)lar kundalik qarorlarni qabul qilishda m ulk egalari h ar doim ham 
boshqaruvchilar faoliyatini nazorat ostida saqlay olm aydilar. Shuning uchun 
boshqaruvchilarda va korxonaga rahbarlik qilishda m a'lu m darajada erkinliklar 
b o 'lib , foydani m aksim ailashtirish bilan yetarli sh ug'ullanm asliklari m um kin. U lar 
m ulk egasi bo'lm aganliklari uchun uzoq m uddatli m anfaat o 'm ig a qisqa m anfaatni 
afzal k o 'rish lari m um kin. B oshqaruvchilar k o 'p in c h a foydani m aksim ailashtirish
108

---

o 'rn ig a darom adni k o 'p ay tirish yoki aktsiyadorlarni qiziqtirish uchun dividendni 
oshirishga harakat qilishlari m um kin. B undan tashqari, ular yuqori lavozim ga 
erishish yoki katta m ukofotlar olish m aqsadida foyda keyinchalik kam ayib ketsa 
ham hozirgi kunning o 'z id a oshirishga harakat qiladilar. Shu tufayli bunday 
rahbarlar o 'z lavozim laridan chetlashtirilishi va korxonani boshqa rahbarlarga 
topshirish zaruriyati yuzaga keladi.