N. N. Rasulova z. Q. Jumayeva

Q a rz g a o lin g a n k a p ita ln in g r e n ta b e llig i 
- bu qarzga olingan kapitalning 
foydaliligi, unum liligi. U quyidagieha aniqlanadi:
Rq =
________________
s o f foyda
________________
qarzga olingan kapitalnajg o'rtacha qiymati
Bu koeffitsient h ar b ir so 'm li qarzga olingan kapital qancha foyda 
keltirganligini ifodalaydi.
R eal a so siy k a p ita ln in g r e n ta b e llig i 
uning foydaliligini ifodalaydi va har b ir 
so 'm li real asosiy kapital qancha so 'm foyda keltirganligini k o 'rsatad i. U quyidagi 
form ula asosida aniqlanadi:
Rrk 
s° f fo y d a
real asosiy kapital
I n v e s to r la n g a n k a p ita l r e n ta b e llig i 
- bu investitsiya m ab lag 'larin in g
natijaliligi, foydaliligi. Bu k o 'rsa tk ic h investitsiya tufayli olingan m a b lag 'lam in g
qanchalik sam ara berishini ifodalaydi va quyidagi form ula orqali aniqlanadi:
so liq la rsiz f o y d a Q to'langan f o iz la r summasi
Kik
—--------------------------------------------- -----------------------
xususiy k a p ita l Q uzoq m uddatli qcirzli kapital
Rentabellik darajasi k o 'rsatk ich in in g yuqori b o 'lish i korxona (firm a) 
ixtiyoridagi asosiy va aylanm a fondlardan oqilona foydalanilayotganini va korxona 
(firm a)ning m a'lu m m iqdorda foyda (darom ad) olayotganligini k o 'rsatad i.
Rentabellik darajasini k o 'tarish uchun sanoatning barcha tarm oqlari va 
korxonalari sotilgan m ahsulot hajm ini oshirishga, uni ishlab chiqarish uchun
117

---

sarflanayotgan xarajatlarni kam aytirishga, ishlab chiqarilgan m ahsulot sifatini 
o shirishga qaratilgan tadbirlam i am alga oshirishlari zarur.
Shu tariqa, tavsiya qilinuvchi k o 'rsatk ich lar tahlil jaray o n id a korxonaning 
m oliyaviy barqarorligini aniqlash, ishlab chiqarish sam aradorligi va korxonaning 
bozordagi raqobatbardoshligini oshirishga oid chora-tadbirlar belgilashga ikoniyat 
yaratadi.