Наг bir nerv hujayrasi, y a ’ni neyron yadrosi bo'lgan ju d a ko'p tarmoqlangan kalta
o ‘sim talar - dendritlar va bitta uzun o 'sim ta - aksondan iborat hujayradan tashkil
topgan
Turli nerv hujayralarining
tutashgan joyi
sinaps
deyiladi va u bir neyrondan
boshqasiga impulslami o'tkazish (to'xtatish voki ushlab qolish) ni ta’minlaydi.
N erv hujayralari to‘plami m iyaning kulrang moddasini, nerv tolalarining to'plam i
esa m iyaning oq moddasini tashkil etadi. Nerv to'qim asi o 'zig a xos xususiyatlarga ega
bo'lib, ular qo'zg'aluvchanhk va o'tkazuvchanlik asosiy xususiyatlar hisoblanadi.
M arkaziy nerv tizimi bosh va orqa miyadan iborat. Orqa miya umurtqa
pog'onasim ng kanahda jovlashgan bo‘lib, nerv to'qim asidan iborat.
Orqa miya ikkita
yarim, y a ’ni o 'n g va chap qism lardan iborat bo'lib, ulami uzunasiga ketgan oldingi va
orqa kesiklar ajratib turadi.
O rqa miyada nerv tolalarining tutamlari joylashgan bo'lib, sklet muskullari, nerv
va shilliq qavatidagi periferik nerv uchlaridan q o 'zg 'alish nerv impulslari
ko'rim shida, ular orqali miyaga u yerdan esa perifenyaga yetkaziladi.
O rqa
miyada
ongsiz
reflektor
harakatlam ing gavda
va
qo'1-oyoqlar
m uskullam ing,
shuningdek
bir
qator
fiziologik
jarayonlam ing
tomirlami
harakatlantiruvchi. ten ajratuvchi va boshqa markazlar joylashgan.
Bosh miya qutida joylashgan bo'lib, orqa m iyaning
ustida joylashganga
o'xshaydi. Bosh miyada uzunchoq nuya, orqa miya, o 'rta miya, oraliq miya va
oldingi miya farqlanadi.
O rqa miya, Varoliy ko'prigi va miyachadan iborat b o 'h b , uzunchoq nuya bilan
birgalikda miva sopim tashkil qiladi. Miya sopi orqa miyani
davom idek tutashgan
Uzunchoq miya orqali orqa miyadan bosh miyaning vuqori bo'hm lariga impulslar
o ‘tadi va orqaga qaytadi. Uzunchoq miyaning yadrolari murakkab refleks aktlarida
ishtirok etadi; so'rtsh, chaynash, so'lak ajratish va hokazo
M iyacha tana harakatlarini m uvofiqlashtirishda ishtirok etadi. O 'rta m iy a-to 'rt
tepalik qizil yadro muskul tonusining m e'voriy
taqsim lanishini, tovush va vorug'lik
qo'zg'atuvchilarm i ham da og'irlik kuchiga nisbatan tananing to 'g 'ri joylashishini
idora etadi.
Oraliq miyada sezuvchanliknm g oraliq markazlari mujassamlashgan. Oldingi
miya va uni qoplab turgan po'stloq bosh m iyaning oliy qismlarini tashkil etadi.
Oldingi miya bosh m iyaning eng katta qismini deyarli 80 foizini tashkil qiladi va
peshona sohasidan ensagacha cho'zilgan yoriq bilan ajrashgan ikkita o 'n g va chap
yarim sharlardan bir-bin bilan qadoqsimon tana yordam ida birikadi.
Do'stlaringiz bilan baham: