N I z o m I y n o m I d a g I t o s h k e n t d a V l a t p e d a g o g I k a u n I v e r s I t e t I h a y d a r o V f. I

Konfutsiy  (miloddan  avvalgi  551  -   479-yillar).  Konfutsiy  Xitoyning 
sharqidagi  Lu  knyazligida  tug'ildi.  U  aslzodalar  xonadoniga  mansub  bo'lib,  otasi 
Shulyan  Xe  Lu  knyazligidagi  Szou  muzofotini  boshqargan.  Konfutsiy  tug'ilganda
13

---

otasi  70  yoshga  to 'lga n  edi.  Uch  yoshga  to 'lg anda  otasidan,  17  yoshida  onasidan 
ayrildi.  Oilada K onfutsiydan  tashqari  9  qiz va  bir nogiron  o 'g 'i l   bo'lgan.
Konfutsiylikda  uning  asoschisi  Konfutsiy  birinchi  bo'lib  inson  psixologiyasida 
irsiy  va  hayotda  orttirilgan  jihatlar  mutanosibligi  masalasini  ko'tarib  chiqdi.  Uning 
fikricha,  insonga  xos  psixik  jihatlar  tu g 'm a  hisoblanadi,  shuningdek,  odam  o ‘z 
tabiatiga  k o 'ra   mehribon  mavjudot,  uni  tashqi  muhit  buzadi.  Uning  zararli  t a ’sirini 
yengish  uchun  inson yetuklikka erishish kerak.
Konfutsiy  (taxminan  milodan  avvalgi  551 -  479-yilgacha)  Budda,  Fales  va 
Pifagor  yashagan  davrda  yashab  o'tgan.  U  yozgan  matnlar  saqlanib  qolmagan,  lekir 
uning  t a ’limotining  asosiy  qoidalari  Konfutsiyning 
shogirdlari  bilan  suhbatlar: 
(savollar  va  javoblar)  haqidagi  qisqacha  qaydlar  to'plami  fik r la r   va  suhbatlar&z 
yozib  qo'yilgan.  Ular  asosan  to 'g 'r i  fe’l-atvorning  ijtimoiy  etnik  muammolariga 
bag'ishlangan.  Ulardan  Konfutsiy  siymosi  a n ’analarga  qattiq  rioya  qilgan  mutafakkii 
sifatida  gavdalanadi.  Masalan,  u  odam  faqat  an’anani  astoydil  o'rganish  yordamida 
o 'z  vazifalarini  to 'g 'r i  tushunib  yetishi  mumkin,  deb  hisoblaydi.  A n ’ana,  shuningdek, 
mavjud  betartib  ijtimoiy  shart-sharoitlami  isloh  qilish  borasidagi  urinishlarga  asos 
bo'ladigan  m e ’yor  tusini  kasb  etadi.  Ana  shunday  yondashuv  tufayli  Konfutsiy 
ta'lim otida  qadimgi  yozm a  manbalami  o'rganish  markaziy  o 'rin   tutadi.  Hind 
falsafasida  bo'Igani  kabi  olamdan  qochish  emas,  balki  dunyoga  moslashish 
Konfutsiyning  asosiy  fikri  bo'lgan.  Konfutsiyning  bunday  qarashlarini  uning  izdoshi 
Men  Szi  davom  ettirgan.