N. I. SodIqova, E. a. KorNIyenko, M. d. XoShimxodjayEva periferIya va ofis qUrilmaLarini ta’MIrLaSh va ishLatish

No-ID 
deb ataluvchi
 yozuv 
ishlatiladi.
Ko‘rsatilgan xizmatchi axborot sohalaridan tashqari har bir sektor 
512 bayt sig‘imli ma’lumotlar sohasini o‘z ichiga oladi. Quyi darajali 
(jismoniy) formatlashda hamma ma’lumotlar baytiga ba’zi qiymatlar 
beriladi, masalan, F6h. Jamlagichlarning elektron sxemalari ba’zi 
shablonlarni kodlash va dekodlanishini katta qiyinchilik bilan amalga 
oshiradi, chunki bu shablonlar faqat ishlab chiqaruvchi tomo nidan 
dastlabki formatlash jarayonida bajariladigan disk yurituv 
chini 
testlashda ishlatiladi. Maxsus test shablonlarini qo‘llash ma’lumot-
larning oddiy shabloni yordamida topilmaydigan xatolarni aniqlashga 
imkon beradi.
Diskdagi sohalar diskni formatlash vaqtida vujudga keladi. 
Xuddi shu vaqtning o‘zida ularga xizmatchi axborot ham yoziladi. 
Diskni formatlash vaqtida har bir sektorning ma’lumotlar sohasi 
soxta qiymatlar bilan to‘ldiriladi. Disk formatlangandan so‘ng 
ma’lumotlar sohasiga oddiy yo‘l bilan axborotni yozish mumkin. 
Sektor sarlavhasi va natijasi tarkibidagi axborotlar oddiy ma’lumotlar 
yozish operatsiyasida o‘zgarmaydi. Uni faqat diskni qayta formatlash 
yo‘li bilan o‘zgartirish mumkin.
3.3. Diskni bo‘lish va formatlash
Diskni formatlashning ikki turi mavjud:
–
jismoniy yoki quyi darajali formatlash;
– mantiqiy yoki yuqori darajali formatlash.
Qattiq disklar uchun bu operatsiyalar alohida bajariladi. Bundan 
tashqari uchinchi bosqich ham mavjud bo‘lib, bu bosqich ko‘rsa-
tilgan ikkita formatlash operatsiyalari orasida bajariladigan – 
diskni bo‘limlarga bo‘lish bosqichidir. Bu bo‘limlarni yaratish bitta 
kompyuterda bir necha operatsion tizimlardan foydalanilganda talab 
etiladi. Jismoniy formatlash operatsion tizimning xususiyatlaridan va 

---

51
yuqori darajali formatlash ko‘rsatkichlaridan (turli operatsion tizimlar 
uchun turli bo‘lishi mumkin) qat’iy nazar doimo bir xil bajariladi. Bu 
bitta qattiq diskda bir necha operatsion tizimlarni mujassamlashtirishga 
imkon beradi. Bitta jamlagichda bir necha bo‘limlarni tashkil qilishda 
ulardan har biri alohida tom (volume) yoki mantiqiy diskni (logical 
drive) ifodalashi yoki o‘zining operatsion tizimi boshqaruvi ostida 
ishlashi uchun foydalanish mumkin. Tizim tom yoki mantiqiy diskga 
harfli belgilanishni beradi.
Shunday qilib, qattiq diskning formatlanishi uch bosqichda 
bajariladi:
1. Quyi darajali formatlash.
2. Diskda bo‘limlarni tashkil etish.
3. Yuqori darajali formatlash.