N. I. SodIqova, E. a. KorNIyenko, M. d. XoShimxodjayEva periferIya va ofis qUrilmaLarini ta’MIrLaSh va ishLatish

Yo‘laklar va sektorlar. 
Yo‘lak 
– bu diskning bitta tarafidagi bir 
«halqa» ma’lumotlardir. Diskdagi yozish yo‘lagi axborot saqlash 
birligi sifatida foydalanish uchun juda kattadir. Shuning uchun 
diskdagi yo‘laklar 
sektor
deb ataladigan, raqamlangan bo‘laklarga 
bo‘linadi.
Sektorlar soni yo‘laklar zichligiga va jamlagich turiga bog‘liq. 
Masalan, egiluvchan disklar yo‘laklari 8 tadan 36 tagacha sektorlarni, 
qattiq disk yo‘laklari esa – 380 tadan 700 tagacha sektorni o‘z 
ichiga olishi mumkin. Formatlashning standart dasturlari yordamida 
yaratilgan sektorlar 512 bayt sig‘imga ega.
Yo‘laklardagi sektorlarning raqamlanishi noldan boshlanadigan 
silindr va o‘qish/yozish moslamalaridan farqli ravishda birdan 
boshlanadi. Masalan, 3,5 dyuym (1,44 Mbayt sig‘imli) formatli HD 
(High Density) disketa 0 dan 79 gacha raqamlangan 80 ta silindrdan 
tashkil topgan, diskyurituvchida ikkita o‘qish/yozish moslamasi 
o‘rnatilgan (0 va 1 raqamlari bilan) va silindrning har bir yo‘lagi 18 ta 
sektorga bo‘lingan (1–18).
Disk formatlanganda har bir sektorning boshi va oxirida ular-
ning raqamlarini, shuningdek, xizmatchi axborotni yozish uchun 
qo‘ shimcha soha yaratiladi, shunga muvofiq kontroller sektor boshi 
va oxirini identifikatsiyalaydi. Bu formatlangan va formatlanmagan 
disk sig‘imini ajratishga imkon beradi. Disk sig‘imi formatlangandan 
so‘ng kamayadi, chunki jamlagichning ravon ishlashi uchun diskdagi 
bir qancha maydon xizmatchi axborot uchun zaxiralangan bo‘lishi 
kerak.
Har bir sektorning boshida uning 
sarlavhasi
(prefiks – prefix 
portion) yoziladi, bu sarlavha orqali sektor boshi va tartib raqami 

---

50
aniqlanadi, oxirida esa ma’lumotlarning butunligini tekshirishda 
foydalaniladigan tekshiruv (nazorat) yig‘indisi joylashgan
 natija
(suffiks – suffix portion) yoziladi. Ko‘pchilik yangi diskyurituvchilarda 
sarlavha o‘rniga o‘ziga katta hajmdagi ma’lumotlarni sig‘diruvchi