N. I. SodIqova, E. a. KorNIyenko, M. d. XoShimxodjayEva periferIya va ofis qUrilmaLarini ta’MIrLaSh va ishLatish

NTFS tizimdagi fayl ma’lumotlariga kirish.
NTFS tizimi tarkibida bir necha oqimlar bo‘lgan fayllardan foy-
dalanish imkonini beradi. Mana shu oqimlardan biri asosiy hisob-
lanadi. Masalan, diskga boshqa fayl tizimidagi fayl nusxa langanda, 
faqat asosiy oqim qayta yoziladi. Lekin agar faqat NTFS tizimidan 
foydalanilgan bo‘lsa, fayl qo‘shimcha ma’lumotlarni ham o‘z ichiga 
olishi mumkin.
Fayl tizimlarini solishtirish
. FAT 16 fayl tizimi kichik sig‘imdagi 
disklar uchun optimal bo‘lib qolmoqda. U eng tez bo‘lgani uchun, 
unga o‘lchami mos keladigan disklarda bo‘sh qolgan klasterlar hiso-
biga maydon yo‘qotishlardan voz kechish imkoni bo‘lsa, ishlatilishi 

---

57
mumkin. Shuningdek, bu tizimdan turli xil operatsion tizimlar foy-
dalanayotgan disklarda qo‘llashga to‘g‘ri keladi, masalan, ko‘p 
tizimli kompyuterlarda.
Katta o‘lchamli disklar uchun FAT32 yoki NTFS tizimlari 
qo‘llaniladi, bunda tanlash muammosi birinchi darajada turmaydi. 
Windows 95/98/Me oilasi operatsion tizimlari faqat FAT32 ni 
qo‘llaydi. Windows NT/2000/XR oilasi uchun ko‘plab operatsion 
tizimlar vositalari foydalanish uchun optimallashgan NTFS tizimi 
«qadrdon» hisoblanadi. Bu holda FAT32 tizimini qo‘llanilishi 
moslashuvchanlik talablari bilan belgilanadi.
«Issiqxona» sharoitlarida NTFS fayl tizimi yanada samaralidir. 
Birinchidan, NTFS tizimida fayl operatsiyalarining ishonchliligi 
yuqoridir. Diskga yozish tizimi shunday tashkil qilinganki, fayl 
tizimida mantiqiy xatolarning vujudga kelishi mustasno. Tizim 
hatto to‘satdan elektr manbayi o‘chib qolganida ham kelishmovchi-
likdan kafolatlangan. Bunda oxirigacha olib borilmagan har 
qanday operatsiyani «yurgizish» imkonini beruvchi, tranzaksiyalar 
mexanizmidan ifoydalanish yo‘li bilan erishiladi. Ikkinchidan, NTFS 
fayl tizimi katta o‘lchamdagi kataloglar va katta ma’lumotlar hajmi 
bilan samarali ishlaydi. Aksincha, kichik hajmdagi disklar bilan 
ishlash samaradorligi katta emas. Bunda tezkor xotiraga bo‘lgan 
talablar juda katta: agar kompyuter xotirasi hajmi 128 Mbaytdan 
oshmasa, NTFS afzalliklaridan to‘liq hajmda foydalanib bo‘lmaydi.
FAT32 va NTFS fayl tizimlarida fayllarni fragmentatsiyalashning 
ta’siri nihoyatda jiddiy. Fragmentatsiyalash bilan belgilangan unum-
dorlikning pasayishi, FAT16 tizimiga qaraganda yuqori, garchi bu 
avva lambor, ma’lumotlar hajmining o‘sishi bilan bog‘liq. Ayniqsa, 
qismlash muammosi NTFS tizimidan foydalanganda vujudga keladi. 
Kataloglarga disk maydonining kattagina hajmi ajratilganligi uchun, 
kataloglarni ham qismlash
mumkin. Garchi NTFS tizimi qismlangan 
ma’lumotlar bilan deyarli qo‘shimcha xarajatlarsiz uddalagan bo‘lsa 
ham, qattiq disk o‘qish/yozish moslamasi holatiga o‘tish bo‘yicha 
mexanik operatsiyalar bari bir ma’lumotlardan foydalanish tezligini 
kamaytiradi.
Windows NT/2000/XP oilasi operatsion tizimlari tarkibiga 
kiritilgan standart defragmetatsiyalash algoritmi optimal emas.

---

58