N. I. SodIqova, E. a. KorNIyenko, M. d. XoShimxodjayEva periferIya va ofis qUrilmaLarini ta’MIrLaSh va ishLatish

FAT asosidagi tizimda fayl ma’lumotlariga kirish.
54 
so‘nggi klasterida band bo‘lgan maydon hajmi ko‘rsatiladi. Shuning o‘zi fayl to‘liq 
o‘qilishi uchun yetarli bo‘ladi (3.6-rasm).
 
3.6-rasm. FAT asosidagi tizimda fayl ma’lumotlariga kirish. 
FAT16 tizimi - eng ixcham (minimum xizmat axboroti) va tez tizim. 
Shuningdek, uning ulug‘ yoshi maksimal universallikni kafolatlaydi; FAT16 uchun 
belgi qo‘yib chiqilgan
qattiq diskni nafaqat MS-DOS yoki Windowsda, balki 
ko‘pchilik boshqa operatsion tizimlarda ham o‘qish mumkin. Xuddi shunday 
ommaboplikka boshqa hech qaysi fayl tizimlari ega emas. FAT16 fayl tizimi jiddiy 
kamchiliklar sababli qo‘llanilmaydi.
Birinchidan, klasterlarning umumiy soni 65 536 (2
16
) dan oshishi mumkin emas. 
Bu diskning maksimal hajmini va unda joylashgan fayllarning eng so‘ngi sonini
cheklaydi. FAT16 fayl tizimi klasterning yo‘l qo‘yilishi mumkin bo‘lgan 
o‘lchamining kattalashishi yo‘li bilan rivojlandi va oxirgi versiyada 32 Kbaytgacha 
(Windows NT/2000/XP da 64 Kbaytgacha) hajmga ega bo‘lgan edi. Bunda mantiqiy 
diskning maksimal hajmi 2 (yoki 4) Gbayt dan oshishi mumkin emas, bu esa 
zamonaviy tizimlar uchun juda kamlik qiladi.
Bundan tashqari, klasterlar faqat butunligicha ishlatiladi. To‘lmagan “klaster 
qoldig‘i”ni fayl tugagandan so‘ng ishlatib bo‘lmaydi - bu maydon bo‘sh qoladi. 
O‘rtacha yo‘qotishlar qiymati har bir fayldagi klaster hajmining yarmini, har bir 
kompyuterda ko‘p bo‘lgan mayda fayllar uchun esa yanada ko‘proq qiymatni tashkil 
etadi. 1–2 Gbayt hajmli disklar uchun befoyda yo‘qotishlar umumiy hajmning 20–40 
Katalog 
Fayl haqida ma’lumot 
Faylning birinchi 
klasteriga murojaat 
Ma’lumotli klasterlar
Oxirgi klasterdagi
ma’luotlar hajmi
Keyingi 
klasterga 
murojaat 
Keyingi 
klasterga 
murojaat 
Keyingi 
klasterga 
murojaat 
Oxirgi 
klasterga 
murojaat 
FAT Jadvali

---

55
FAT16 tizimi – eng ixcham (minimum xizmat axboroti) va tez tizim. 
Shuningdek, uning ulug‘ yoshi maksimal universallikni kafolatlaydi; 
FAT16 uchun belgi qo‘yib chiqilgan qattiq diskni nafaqat MS-DOS 
yoki Windowsda, balki ko‘pchilik boshqa operatsion tizimlarda ham 
o‘qish mumkin. Xuddi shunday ommaboplikka boshqa hech qaysi 
fayl tizimlari ega emas. FAT16 fayl tizimi jiddiy kamchiliklar sababli 
qo‘llanilmaydi.
Birinchidan, klasterlarning umumiy soni 65 536 (2
16
) dan oshishi 
mumkin emas. Bu diskning maksimal hajmini va unda joylashgan 
fayllarning eng so‘ngi sonini cheklaydi. FAT16 fayl tizimi klasterning 
yo‘l qo‘yilishi mumkin bo‘lgan o‘lchamining kattalashishi yo‘li bilan 
rivojlandi va oxirgi versiyada 32 Kbaytgacha (Windows NT/2000/XP 
da 64 Kbaytgacha) hajmga ega bo‘lgan edi. Bunda mantiqiy diskning 
maksimal hajmi 2 (yoki 4) Gbayt dan oshishi mumkin emas, bu esa 
zamonaviy tizimlar uchun juda kamlik qiladi.
Bundan tashqari, klasterlar faqat butunligicha ishlatiladi. To‘lma-
gan «klaster qoldig‘i»ni fayl tugagandan so‘ng ishlatib bo‘lmaydi – bu 
maydon bo‘sh qoladi. O‘rtacha yo‘qotishlar qiymati har bir fayldagi 
klaster hajmining yarmini, har bir kompyuterda ko‘p bo‘lgan mayda 
fayllar uchun esa yanada ko‘proq qiymatni tashkil etadi. 1–2 Gbayt 
hajmli disklar uchun befoyda yo‘qotishlar umumiy hajmning 20–40 
foizini tashkil qiladi. Mana shu sabablarga ko‘ra FAT16 fayl tizimi 
faqat 500 Mbaytdan kichikroq hajmli disklar uchun optimal variant 
bo‘lib qolmoqda.