N. Hakimov, E. Abdullayev, F. Halimov, A. Xamidova umurtqasizlar zoologiyasidan amaliy mashg’ulotlar

QISQICHBAQASIMONLAR SINFI – CRUSTACEA
Umumiy xususiyatlari

Qisqichbaqasimonlar sinfiga 20000 dan ko’proq tur kirib, aksariyati dengizlarda, anchaginasi turli-tuman chuchuk suv havzalarida bentos yoki plankton holda hayot kechiradi. Ayrim tuban taraqqiy etgan vakillari Yer osti suvlarida ham yashashga moslashgan. Bundan tashqari, ba’zi guruh (zaxkashlar va ayrim krablar) vakillari quruqlikda uchraydi. Shuningdek suvda o’troq holda va parazitlik bilan hayot kechiruvchi turlari ham mavjud.

Qisqichbaqasimonlar boshqa bo’g’imoyoqlilardan ba’zi tuzilish xususiyatlari, jumladan, og’iz oldi bo’g’imi – akronda bir juft o’simtalar – antennulalar, boshning birinchi bo’g’imi (segmenti)da esa bir juft antennalari joylashganligi bilan ajralib turadi. Antennulalar tuyg’u va hid bilish, ayrim turlarida yana harakatlanish organi vazifasini bajarsa, antennalar esa sezgi va harakatlanishda ishtirok etadi.

Qisqichbaqasimonlarning gavdasi bosh, ko’krak va qorin bo’limlaridan iborat. Ko’pgina turlarida bosh va ko’krak qo’shilib, boshko’krak bo’limini hosil qiladi. Ushbu gavda bo’limlarining har bir bo’g’imida ikki shoxli o’simtalar joylashgan. Ular kelib chiqishi jihatidan shaklan o’zgargan parapodiylardir.

Qisqichbaqasimonlarning gavdasi har xil guruhlarida turlicha sondagi (5-8 tadan 50 tagacha) bo’g’imlardan tashkil topgan. Bosh bo’limi akron va ma’lum darajada bir-biri bilan qo’shilib ketgan 4 ta bo’g’imdan iborat. Tuban taraqqiy etgan guruhlarida ko’krak va qorin bo’limlari gomonom bo’g’imlardan iborat.

Nafas olish organlari jabralar, lekin tuban taraqqiy etgan va juda mayda turlarida maxsus nafas organlari shakllanmaganligi sababli, butun tana yuzasi orqali nafas oladi.

Qisqichbaqasimonlar sinfi jabraoyoqlilar, jag’oyoqlilar, sefalokaridalar, chig’anoqli qisqichbaqalar va yuksak qisqichbaqasimonlar kenja sinflariga ajraladi.
21-mashg’ulot