N e I t va gaz m ahsulotlarining I izik-kimyoviy tahlili


 .7 - § . Yadro m agnit rezonansi (Y M R ) spektroskopiyasida



Download 4,68 Mb.
Pdf ko'rish
bet32/106
Sana13.07.2022
Hajmi4,68 Mb.
#793361
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   106
Bog'liq
Neft vf gaz mahsulotlarininu fizik-kimyoviy tahlili. Fozilov S.F, Mavlonov B.A va boshqalar

3 .7 - § . Yadro m agnit rezonansi (Y M R ) spektroskopiyasida
signallar intensivligi
M agnit ekvivalent p ro to n la r b itta ch o 'q q i berishini k o ‘rib o ‘tdik. 
X o‘sh, u n d a ekvivalent p ro to n la r sonini nim a belgilaydi? H a r qaysi 
signal intensivligi c h o ‘qqining soniga proporsionaldir. Lekin ch o ‘qqilar 
balandligini o ‘lchash ishonchli em as, chunki bu intensivlik boshqa 
om illarga ham bog‘liq b o ‘lishi m um kin. Shuning u ch u n ham odatda 
ch o ‘qqi balandligini uning kengligiga ko'paytm asidan, y a’ni c h o ‘qqi 
m ay d onin i o ‘lchash usulidan foydalam ladi. Bu usul p ro to n lar sonini 
an iq topishga im kon b eradi, Y M R -spektrom etrlarga m axsus elektron 
qu rilm alar o ‘m atilg an b o ‘ladi. U n i 
integrator 
deyiladi. Bu usulda 
topilgan p ro to n la r intensivligiga integral tezlik deyiladi. Integrator 
xuddi zinapoyaga o'xshash egri chiziq chizadi. Sodda qilib bu «zina» 
b alan dlig i c h o ‘qq in in g kengligi b ila n balan dligi hisobga oling an 
holdagi balandligidir. Z in alam in g balandligi.protonlar soniga p ropor-


400 
300 
200
" "
OGs
M aydonning kuchayishi
22-rasm. Uchlamchi para-butiltoluolning integral jadalliklari ko‘rsatilgan
YMR-spektri.
sional (22-rasm ). Integrator p og‘onalarni signallarining ustida chizadi. 
«Zina»Iarning balandligini istalgan birliklar (sm , m m )d a o ‘lchash 
m um kin. K o ‘p in ch a spektr olinadigan qog‘oz ju d a kichik katakcha- 
larga b o ‘lingan bo ‘ladi.
22-rasm da o ‘lchov birligi sifatida ana shu katakchalar (ular rasm da 
ko ‘rsatilm agan) d an foydalanilgan. «Zina»lam ing balandliklari o ‘lchab 
olingandan keyingi bajariladigan ish xuddi m o ddaning foiz tarkibini 
hisoblash asosida uning form ulasini chiqarishga o ‘xshash.
8,8 : 2,9 : 3,8 = 3 ,0 : 10 : 1,3 yaxlitlash u c h u n 3 ga k o ‘paytirilsa, 
9,0 : 3,0 : 3,9 yoki 9,0 : 3,0 : 4. S h unday qilib, balandligi 8,8 katak 
b o ‘lgan c h o ‘qqiga 9 ta, 2,9 ga 3 ta, 3,8 ga esa 4 ta p ro to n to ‘g ‘ri 
keladi. M o d d an in g form ulasi m a ’lu m b o ‘lg an i u c h u n n atijalarn i 
tekshirib k o ‘rish m um kin.
M olekuladagi jam i (16 ta) p ro to n 8 ,8 + 2 ,9 + 3 ,8 = 1 5 ,5 katakka
teng va 
= 1,03 tezlikka ega. U holda bitta protonga birlik muvofiq
keladi. D e m a k , 8,8 • 1,03 = 9,06; 2,9 ■
1,03 = 2,98 yoki - 3 ; 
3,8 • 1,03 = 3,9 a w a l natijaga ega b o ‘lam iz. T o ‘rtta p ro to n arom atik 
halqaga (signal kuchsiz m ay d ond a), 9 ta p ro to n m etil radikallariga 
(signal kuchli m aydonda) va u c h ta p ro to n b itta m etil radikaliga 
(signal kuchli m aydonda) tegishli ekanligini bilish qiyin emas. Agar 
m o d d an in g form ulasi b o ‘lm asa, in teg ral tez lik la rid a n foydalanib


p ro to n la r soni q u y id ag ic h a to p ilad i. N o m a ’lum m o d d a spektri 
in teg rato r y o rd am ida o lin ad i, y a ’ni u n d a c h o ‘qqilarning integral 
tezliklari keltirilgan b o ‘lsin. Aytaylik, m o d d a m olekulasi o ‘ziga xos 
s ig n a lla r b e ru v c h i fu n k s io n a l g ru p p a ( —C = 0 —H , —C O O H , 
CH3CO—
) ga ega. O datda, gruppalar kuchsiz m aydonda signal beradi. 
M asalan, m olekulada m etoksigruppa b o ‘lsa, uning qayerda rezonans 
berishi bizga m a ’lum . S hu signalning integral tezligi 1,5 katakka 
teng deylik. U holda integral tezligi 9,0 bo 'lg an c h o 'q q ig a
6
ta 
proto n to ‘g ‘ri keladi. Boshqa ch o 'q q ila r u c h u n ham shunday hisob- 
lashlarni bajarish qiyin emas.

Download 4,68 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   106




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish