N e I t va gaz m ahsulotlarining I izik-kimyoviy tahlili


Ikkinchi, N ^ Q o ‘tishlar



Download 4,68 Mb.
Pdf ko'rish
bet15/106
Sana13.07.2022
Hajmi4,68 Mb.
#793361
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   106
Bog'liq
Neft vf gaz mahsulotlarininu fizik-kimyoviy tahlili. Fozilov S.F, Mavlonov B.A va boshqalar

Ikkinchi, N ^ Q o ‘tishlar. n

» 
a* va 
n
—> 
я* o ‘tish s h u la r 
jum lasidandir. 
n
—» o* o d ish uzoq yoki yaqin ultrabinafsha sohada, 
o ‘zida getero atom tu tu vch i to ‘yingan birikm alarda uchraydi. 
n
я*
24


o ‘tish esa to ‘lqin uzunligi katta b o ‘lgan yaqin UB va ko'zga k o ‘rina- 
digan sohaga m os keladi.U lar um um lashm agan juft tutuvchi getero- 
atom q o ‘shbog‘ bilan b o g ian g a n hollarda kuzatiladi. С = О, С = S, 
—-N = N — kabi xrom oforlar 
n
-> л* o ‘tishga mos keladigan yutilish 
maksimumlariga ega. Bundan tashqari, ana shu xromoforlarda 
n
—> 
a*
va 
n
—> тг* kabi o ‘tish kam uchraydi. N-h>Q o ‘tishning eng asosiysi va 
m uhim i «
к*
o ‘tishdir. я - » я* o ‘tish tezligi kam (e 
=
1
0
0
dan 
kichik). Taqqoslash u c h u n
n

n*
o ‘tishda e 1000 dan katta b o ‘lishini 
eslatib o ‘tamiz. M olekulaga elektrondonor o ‘rinbosar kiritilsa va spcktr 
qutbli erituvchilarda olinsa k max qisqa to iq in uzunligi (yuqori chastota) 
to m o n siljiydi (gipsoxrom siljish). я 
—>
л* o ‘tishda aksincha effekt 
kuzatilishini ko ‘rib o ‘tdik. B undan 
n ^ n *
o ‘tishni n - ^ n * o ‘tishdan 
farqlashda foydalaniladi. 
1
-jadvalda eng m u h im xrom oforlarning 
yutilish m aksim um lari keltirilgan.
Uchinchi, N —»R o ‘tishlar. 
M od d alar m olekulasi yuqori energiya 
berilsa, elektron und an chiqib ketishi m um kin (fotoionlanish). Bu 
o ‘tish uzoq, u ltrabinafsha sohada sodir b o ‘ladi va unga spektrda 
tezlik, ensiz m aksim um m uvofiq keladi. N —>R o ‘tishlar a to m a r yoki 
R idberg o ‘tishlari ham deyiladi.
N e ft m ah su lo tlarid an olingan org an ik m o d d alarn i tuzilish ini 
o ‘rganishda N -^V va N —
>Q
o ‘tisblar aham iyatlidir. N~>V o ‘tishlar 
natijasida yuzaga keladigan m aksim um lar K -chiziq, benzol halqasi 
tutuvchi birikm alardagi xuddi shunday o ‘tishlardan hosil b o ‘ladigan 
e
yutilish chiziqlari A yoki E chiziqlar deyiladi. K -chiziqlar k o ‘pincha 
7 1
^
7 1
* o ‘tish lar tufayli kuzatiladi. 
n

n*
o ‘tish lar tufayli paydo 
bodadigan yutilish m aksim um lari esa R -ch iziqlar deyiladi. Benzol 
u ch ta yutilish chizighga ega: A,max = 180 m m k; e = 50000; 200 m m k, 
e = 70000; 230—260 m m k; e = 200 (9-rasm ).
Odatdagi spektrofotom etrlar bilan oxirgi chiziq (K va R) ni kuza- 
tish m um kin. Benzol halqasiga biror o ‘rinbosarning kiritilishi batoxrom
siljishga sabab b o ‘ladi. A yniqsa, q o ‘shb o g ‘ yoki um um lashm agan
elek tro n juftlari m avjud b o ‘lgan o ‘rin b o sarlar, shuningdek, N 0 2, 
C = 0 kabi elektronoakseptor guruhlar bu siljishni kuchaytiradi. Birinchi 
va ik k in c h i g u ru h o ‘rin b o sa rla ri k o 'r s a ta d ig a n b a to x ro m t a ’sir 
quyidagicha o ‘zgaradi:
- C N < - S 0 2R < - C O O H < —С О С Н з < - C H O < —n o
2
<
< Cl < O H < S R - N R 2.
25


I-jadval
X rom oform

Bog‘lanish
>. 
,
ma x ’
M M K
I g a
°
m a x
- Cl
CH,C1
173
2,30
- Br
C H 3Br
204
2,30
H - C 3H 7B r
208
2,48
- I
C H 3L
c h
,
n h
2
259
3,56
- N <
( C H 1) 1N
217
2,78
227
2,45
_
О 

C H 3O H
184
2,18
- s
( C H 3)2S
210
3,01
(C 2H s)2S “
215
3,20
c = с
R C H = C H ,
175
4,1
S is -R C H = C H R
176 +
4,1
T ra n s-R C H = C H R
179
- 2
4,1
r
,
c
=
c h
2
187
3,9
С
ее
с
Siklogeksan 5
183
3,88
R C = CFF
187
2,65
RC = C R 6
191
2,93
и
II
и
II
и
C ,H 5C H = C = C H 2
225
2,70
C H 3C F I O
с = о
(C H 3)2C O n
294
1,08
N = 0
T re m -C 4H 9N O
279
1,14
N = 0
C H 3N = N C H 3
265
1,30
C F ,N = N C F 3
340
0,65
C = S
C H 2(C H 2)4C = S
360
0,20
504
- 0 ,7
A rom atik
c
6
h
6
184, 204, 256
birik m alar
C 6H 5C1
210, 265
c
6
h
5
n o
2
200, 300
26


9-rasm. Neftdan olingan benzolning geptandagi UB-spektri.
Agar I va II guruhga kiruvchi ikkita o ‘rinbosar benzol halqasida 
p ara-h o latd a b o ‘lsa, siljish katta b o ‘ladi. M asalan, anilin va nitro- 
benzol u c h u n A.max muvofiq ravishda 230 va 269 m m k ga teng. Bu 
qiym at paradinitrobenzol uchu n 266 m m k ni tashkil qilgani holda, 
p aranitroan ilin da 281 m m k g a c h a ortadi. M etan itro anilin uchun esa 
Xmax=280 m m k. B enzol hosilalaridagi bato x ro m siljishdan halqadagi 
o'rinb osarlarn in g joylanishini aniqlashda foydalaniladi.
K arbonil gruppa tutuvchi birikm alar (aldegid, keton, m urakkab 
efir)da intensivlik K -chiziq 
n ^ n*
d a n tashqari, 
n
—> 
n*
o ‘tishga 
m o s k e la d ig a n k u c h siz c h iz iq (R ) h a m k u z a tila d i. U m u m a n
m olekuladagi o ‘tishlar qan eha k o ‘p b o ‘lsa, spektrdagi chiziqlar ham
shuncha k o ‘p b o ‘ladi. Lekin kutilgan o ‘tishlarning h am m asi ham
am alga oshaverm aydi. Buning b ir n ech ta sababi bon

Download 4,68 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   106




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish