N. B. Dilmurodov

 
 
 
 
 
 
 
 
 
Qanot Patning tuzilishi 
1-2-3-kontur patlar, 4-qoquvchi patlar, 
5-qanotcha pat.
a-o‘q, 1-shoxchalar, 2-nursimon qismi,
3-ilmoqchalar. 
 
Hazm organlari
Parrandalarning 
hazm 
qilish 
organlari 
tuzilishi 
jihatidan 
sut 
emizuvchilarnikidan birmuncha farq qilsa ham ko‘pchilik qismi o‘xshash bo‘lib, 
to‘rt muhim bo‘limga bo‘lingan. 
Og‘iz-tomoq bo‘limi
tuzilishiga ko‘ra quyidagicha farq qiladi. Lablar 
o‘rnida yuqorigi va pastki tumshuq bo‘ladi. Milk, lunj, tishlar yo‘q. Tomoq og‘iz 
bo‘shlig‘idan ajralmaydi. Tumshuq ovqat qabul qilish xususiyatiga ko‘ra har xil. 
O‘rdak, g‘ozlarning tumshug‘i yaltiroq va mum – 
ceroma
bilan qoplangan, qolgan 
parrandalarniki o‘tkir bo‘ladi. 
Qattiq tanglay 
– 
palatum durum.
Tovuqlarda o‘rta sagittal qismda tor 
yoriqcha bo‘lib, unda ko‘ndalang joylashgan 5 qator so‘rg‘ichlar bor. Qattiq 
tanglayning oldingi tomoniga jag‘ so‘lak bezi 
– gl.maxillaris,
yonbosh tomoniga 
medial va yonbosh tanglay so‘lak bezlari 
– gl.palatina medialis et lateralis 
ochiladi. 

---

Til 
– 
lingua 
tovuqlarda kalta va o‘tkir, o‘rdak va g‘ozlarda uzun va yumaloq 
bo‘ladi. Tilning ildizi asosidagi ichki suyakka birikadi. Tilning ustki yuzasi qattiq, 
muguzlashgan, o‘rdak va g‘ozlarda yumshoqroq, o‘rtasida uzunasiga ketgan 
ariqchali bo‘ladi. Tilida ta’m bilish so‘rg‘ichlari yo‘q, lekin uning asosida va qattiq 
tanglayida ta’m bilish tanachalari bor. Ipsimon so‘rg‘ichlar tovuqlarda ko‘ndalang, 
o‘rdak, g‘ozlarda yon tomonda joylashib, ovqatni yutishda katta rol o‘ynaydi, 
so‘lak bezlari g‘ozlarda yo‘q, tovuqlarda tilning o‘rta keyingi qismida og‘iz 
burchagida – 
gl.angularis oris
bezlari va oldingi ham keyingi jag‘ osti bezlari – 
gl.submaxillaris oralis et aboralis
bo‘ladi. Tomoq og‘iz bo‘shlig‘ining davomi 
bo‘lib, shilliq pardasi ko‘p qavatli yassi epiteliy bilan qoplangan. Tomoqning o‘rta 
sagittal qismiga hiqildoq teshigi ochiladi. Uni halqasimon-cho‘michsimon tog‘ay 
bezlari – 
gl.sricartenoideae
o‘rab turadi. Tomoqning pastki devori tilning asosidan 
boshlanib, qizilo‘ngachga boradi, tovuqlarda hiqildoq so‘rg‘ichlari yaxshi 
rivojlangan. Xoananing orqa qismiga eshitish naychasi ochiladi va shu joyda 
tomoq bodom bezi – 
tonsillae tubariae
va tomoq bezi – 
gl.sphenopterygoidea 
joylashadi. Ularning yo‘li tomoq yuzasiga yoki eshitish naychasiga ochiladi.