N. B. Dilmurodov

Periorbita 
– 
periorbita 
ko‘z soqqasi joylashadigan pardali konussimon xalta 
bo‘lib, fibroz-elastik moddalardan tuzilgan. Periorbitaning asosiy qismi ko‘z kosasi 
chetiga, ichki tomoni esa ko‘rish teshigiga va ko‘z kosasi devoriga yopishgan 
bo‘ladi. Periorbitani tashqi tomondan ekstraorbital yog‘ tanachasi – 
corpus 
adiposum extraorbitale
o‘rab turadi. Periorbita ichida ko‘z soqqasi, muskullar, 
nerv, qon tomirlari, fassiya va introorbital yog‘ tanachasi – 
corpus adiposum 
intraorbitale
bor. Cho‘chqalar va itlarda orbital pay – 
lig.orbitale
20-24 mm 
uzunlikda bo‘ladi. 
Ko‘z soqqasini ko‘z muskullari, ya’ni to‘rtta to‘g‘ri va ikkita qiyshiq muskul 
harakatlantiradi. Ularning hammasi ko‘z soqqasiga birikkan. Ko‘zning to‘g‘ri 

---

muskullari ko‘z soqqasini har tomonga, qiyshiq muskullar esa o‘q atrofida 
aylantiradi. 
Ko‘z fassiyalari yuza va chuqur qismlarga bo‘linadi. 
Ko‘z kosasining yuza fassiyasi
 
– 
fascia superficialis orbitae
ko‘rish teshigi 
yonidan boshlanib, ko‘z muskullari ustini o‘rab oladi va ko‘z soqqasiga kelib, 
yuqorigi hamda pastki qovoqqa o‘tadi. 
Ko‘z kosasining chuqur fassiyasi
 
– 
fascia profunda orbitae
ko‘z muskullari 
orasidan o‘tib, ikkiga bo‘linadi va biri qovoqqa, ikkinchisi ko‘zning shox pardasi 
chetiga boradi. Ko‘z soqqasining fassiyasi – 
fascia bulbi (Tenoni) 
shox parda 
chetidan fibroz parda tomon o‘tib, uni o‘rab oladi va ko‘z teshigi yonida tugaydi. U 
chuqur fassiya bilan ham qo‘shilib, ko‘rish nervi atrofida qin – 
vagina nervi optici
hosil qiladi. Ko‘z soqqasi fassiyaning ichki Tenonov bo‘shlig‘i – 
spatium 
interfasciale bulbi
qon tomirlari bo‘shlig‘i va bosh miya ko‘rish nervining to‘r 
pardasi osti bo‘shlig‘i bilan ham qo‘shiladi.. 
Ko‘z soqqasi 
– 
bulbus oculi
shar shaklida (yumaloq) bo‘lib, uning old 
tomoni botiqroq, orqa tomoni bir oz qavariqdir. Ko‘z soqqasi ko‘z pardalaridan va 
nur singdiruvchi hamda qabul qiluvchi qismlardan iborat. U har xil hayvonlarda 
turlicha, ko‘rish o‘qi oralig‘idagi burchak ham har xil: itlarda 92
0
, cho‘chqada 
118
0
, sigirda 119
0
, qo‘ylarda 134
0
, otda 137
0
, o‘q o‘rtasidagi radius esa itlarda 79
0
, 
cho‘chqalarda 85
0
, sigirda 94
0
, otda 116
0
, qo‘ylarda 129
0
bo‘ladi.