N. B. D ilm u r o d o V, M. G. Karimov, Z. F. Norm uradova «hayvonlar morfologiyasi»

Hayvonlardagi farq qiluvchi xususiyatlar.
Ayg'irda — prostata 
bezi siydik pufagining bo'yinchasi ustida joylashadi va urug' yo'lini 
oxirgi ucbini hamda pufakchasimon bezni berkitib turadi. U o'ng 
va chap bo'laklar hamda o'rta uchastka — bo'yinchadan tashkil 
topgan. Har bir tomonning bezi 16—18 ta chiqaruv yo'li bilan 
ochiladi.
Cho'chqada — prostata bezining tanasi eni 2,0—2,5 sm ga 
yetadi; u siydik pufagining bo'yinchasi ustida joylashadi va 
pufakchasimon bez bilan yopilgan; bezning tarqoq qismi yirik; u 
siydik-jinsiy kanalning shilliq pardasini bir tekisda o'rab oladi.
Itda — prostata bezi nisbatan katta, sarg'ish rangli, zich va 
bo'lakchali bo'ladi. U medial jiyak orqali ikkita bo'lakka ajralgan. 
Bezning tarqoq qismi yaxshi taraqqiylashmagan.
272

---

Qo‘shimcha bezlar ishlab chiqaradigan urug‘ suyuqligi quyidagi 
funksiyalarni bajaradi:
• Eyakulyat hajmini ko‘paytirib, uning urg‘ochi jinsiy yo‘llarida 
o‘tishini osonlashtiradi;
• Spermatozoidlar yashashi uchun kerakli muhitni yaratadi;
• Uretradagi kislotalikni neytrallashtiradi;
Bezlaming ikki turi mavjud:
Prostata bezi bir juft bolib, tosning asosida yotadi va uretrani 
o‘rab turadi. Itlarda u siydik pufagining siydik kanaliga olish 
joyida yotadi; mushukda bezdan kranial tomonda uretra boladi
.1
Piyozchasimon bez 
juft. buqada unchalik katta emas (2,8 X 
1,8
sm), tashqi tomondan fibroz to ‘qimaning qalin qavati va 
piyozchasimon-kovak muskul bilan qoplangan. Har bir bez 
bittadan yolga ega. Yo'llar siydik-jinsiy kanalga ochiladi, ularning 
teshiklari shilliq pardaning oloqsimon burmasi bilan yopilib turadi.
Hayvonlardagi farq qiluvchi xususiyatlar.
Ayglrda - piyoz­
chasimon bezlar piyozchasimon-kovak muskul bilan yopilib turadi; 
ular oval shaklda, uzunligi 4 sm; har bir bez 5—8 ta yo‘llar bilan 
ochiladi.
Cho‘chqada — piyozchasimon bezlar juda katta (12x3 sm), 
zich, g‘adir-budir, siydik-jinsiy kanalining ustida joylashadi; ular 
qisman piyozchasimon-kovak muskul bilan qoplangan; katta 
chiqaruv y o ii quymich yoyi to‘g‘risida siydik-jinsiy kanalning 
yuqorigi devoriga keladi va shilliq pardadan hosil bolgan ko‘r 
xaltaga tushadi; chiqaruv yollarining teshiklari burma bilan yopilib 
turadi.
Itda — piyozchasimon bezlar bolmaydi.
Jinsiy 
a’zo 
buqada silindrsimon shaklda, uzun va ingichka 
boladi. U kovak tana va siydik chiqarish kanalining jinsiy a’zo 
qismidan tashkil topgan. Kovak tana buqalarda yaxshi rivojlanma-