N. B. D ilm u r o d o V, M. G. Karimov, Z. F. Norm uradova «hayvonlar morfologiyasi»

Oldingi oyoqlar venasi. 
Oldingi oyoqlardan vena tomirlari 
yig‘ilib kurak suyagi ostida qo‘ltiq osti venasini hosil qiladi. Bu 
esa kovak venaga borib qo\shiladi. Oldingi oyoqlar venasi ikkita 
asosiy magistral tomir orqali yig‘iladi, ya’ni ulaming biri chuqur 
bo‘lib, arteriya qon tomirlari yonida joylashadi, ikkinchisi esa 
yuza bo‘lib, teri ostida joylashadi. Bu tomir magistrallarning har 
qaysisi tuyoqlar vena to‘ridan boshlanadi.
Asosiy chuqur magistral venalar 
qoramol va cho‘chqalarda 
barmoqning orqa venasidan (III—IV barmoqdan), bir tuyoqlilarda 
esa barmoqning yon venasidan boshlanadi. Bu venalar kaftning 
orqa yuzasi yon tomon venasiga qo‘shiladi, keyin o'rta venaga 
tushib, yelka venasiga tutashadi, u esa qo‘ltiq osti venasiga 
qo‘shilib, oldingi kovak venaga boradi.
0 ‘rta vena 
o‘z yo‘lida muskullar, tirsak, bilaklararo vena va 
teri osti venasidan qon qabul qiladi. Yelka venasiga esa tirsakning 
kollateral muskuli venachalari, yelkaning chuqur venasi, yelka 
suyagining aylanma chuqur venasi, to‘sh-ko‘krak venalari qo‘shi- 
ladi. Yelka venasi tugashidan oldin kurak osti venasi bilan 
qo‘shiladi. Qo‘ltiq osti venasiga akromial, to‘shning tashqi va ichki 
venalari ham qo'shiladi.
Yuza magistral vena 
— barmoqning ichki yuza venasidan 
boshlanadi. U kaftning orqa yuzasi o‘rta venasiga boradi. Kaftning 
orqa yuzasi chuqur o‘rta venasini qabul qiladi. Undan keyin yelka 
oldi teri osti venasiga boradi va teri osti venasiga qo‘shiladi. Keyin 
ular yelkaning teri osti venasiga aylanib, bo‘yinturuq yoki oldingi 
kovak venaga qo‘shiladi.
Orqa kovak vena 
tananing butun orqa qismidan, ya’ni orqa 
oyoq va tos bo‘shlig‘i organlaridan, taloq, oshqozon, ichaklar, 
buyraklar, jinsiy organlar, qorin devori, muskullar va teridan qon 
oladi. Tos va orqa oyoqlar venasi tos bo‘shlig‘i va uning devoridagi 
organlardan hamda orqa oyoqlardan, yonboshning tashqi va ichki
317

---

venalaridan qon oladi. Yonboshning o£ng va chap venalari birlashib, 
umumiy venani hosil qiladi, unga bel venalari, yonbosh suyagining 
aylana venasi va yonbosh venasi qo‘shiladi. Yonbosh venasiga 
dumning yon venasi, dum venasi, sag‘ri venalari, jinsiy a’zolarning 
ichki venasi, jinsiy organ venalari, oraliq va to£g£ri ichak venalari 
kelib qo‘shiladi.