N. B. D ilm u r o d o V, M. G. Karimov, Z. F. Norm uradova «hayvonlar morfologiyasi»

muskul bir tuyoqlilarda yuza, uzun, chuqur va qisqa muskul
tolalariga bo'linadi. Ular ensa — atlant bo'g'imini yozishda ishtirok
etadi.
147

---

Boshning yuqori to‘g‘ri kichik muskuli 
ensa - atlant bo'g'imida
joylashadi. Bu muskul boshni bir oz ko‘tarish uchun xizmat qiladi.
Boshning yon tomondagi to‘g‘ri muskuli 
atlantning qanot
chuqurchasidan boshlanib, bo‘yinturuq o'simtasida tugaydi. Bu
muskul ensa — atlant bo'g'imini bukish uchun xizmat qiladi.
Dumni ko‘taruvchi qisqa muskul 
dum umurtqalarining ustki
yuzasida joyiashib, dumg'aza suyagining oxirgi va I dum
umurtqasidan boshlanib, II—III umurtqadan o'tib tugaydi. Bu
muskul qisqarganda, dum yuqoriga ko'tariladi.
Dumni ko‘taruvchi uzun muskul 
anchagina rivojlangan bo'lib,
dum usti o'simtalarining yon tomonida joylashadi. Bu muskul
dumg'aza suyagining so'rg'ichsimon o'simtasidan boshlanib, V
dum umurtqasida tugaydi. U dumni ko'tarish va yon tomonlarga
silkish uchun xizmat qiladi.
Dumning ko'ndalang o‘siqlari orasidagi muskul 
qisqa tutamli
muskul bo'lib, dum umurtqalarining ko'ndalang o'simtalari
oralig'ida joylashadi. Ular dumni bir tomonga harakatlantirish
uchun xizmat qiladi. Cho'chqalarda bu muskul pay (chandir)
holatda bo'ladi, shuning uchun dumni gajak qila oladi.
♦ Umurtqa pog‘onasining old tomonidagi muskullari.
Bu guruhga kiradigan muskullar umurtqa pog'onasining old
tomonida bo'ladi. Bular ham umurtqa pog'onasining bo'yin,
ko'krak, bel va dum qismlarida joylashadi. Bu muskullar qisqar­
ganda, umurtqa pog'onasini bukadi.
Boshning uzun muskuli