N. B. D ilm u r o d o V, M. G. Karimov, Z. F. Norm uradova «hayvonlar morfologiyasi»

muskullardan iborat bo'lib, ular umurtqa pog'onasining orqa va
old tomonida joylashadi. Funksiyasiga ko'ra bosh va dumni
harakatga keltiruvchi muskullar ham shu guruhga kiradi.
♦ Umurtqa pog'onasining orqa tomon muskullari.
Plastirsimon muskul 
yupqa va keng bo'lib, bo'yinning yon
tomon yuzasida joylashgan, u trapetsiyasimon, rombsimon
muskullar va yelka paylari hamda qisman pastki tishsimon muskul­
lar bilan o'ralgan, Bu muskul III—IV ko'krak umurtqalaridan
boshlanib, ensa suyagi va atlant qanotida tugaydi. Muskulning
har ikkala tomoni qisqarganda, bosh — bo'yin bo'g'imi yoziladi.
Bir tomoni qisqarsa, bo'yin va bosh bir tomonga buriladi.
Umurtqa pog'onasining uzun muskuli 
dumg'aza va yonbosh
suyaklari o'rtasidan boshlanib, bel umurtqasining ro'parasida
145

---

muskul to‘plamlari bilan qo‘shiladi va bosh tomonga o‘tadi. U
o‘z yo‘lida bolinib, birinchi va oxirgi to'rtta bo‘yin umurtqala-
rining yon qovurg‘asimon o'simtalarida, birinchi bo‘yin umurt-
qasining qanotida, oxiri esa ensa suyagining taroglda tugaydi.
Bu muskuldan bo‘yin va boshning uzun muskullari ajralib chiqadi.
Bu muskul qisqarganda umurtqa pog‘onasi yoziladi, bunda hayvon
o‘rnidan turishda tananing oldingi qismini ko‘taradi, u hamma
umurtqalami tutib turadi.
Bo‘yinning uzun muskuli 
yelkaning uzun muskulining davomi
bo‘lib, 4—5 ta tishchadan iborat. Bu muskul VI—VII ko‘krak va
III—IV bo‘yin umurtqalarining o‘rtasida joylashadi, hatto VII
bo‘yin umurtqasigacha etib boradi. U bo‘yin va boshni cho‘zishda
xizmat qiladi.
Boshning uzun muskuli 
bo'yinning uzun, pastki tishsimon,