N. B. D ilm u r o d o V, M. G. Karimov, Z. F. Norm uradova «hayvonlar morfologiyasi»

vena joylashadi.
Yelkaning keng muskuli 
ko‘krak qafasining yuqorigi va yon
qismini o£rab turadi. Bu muskul III ko£krak umurtqasidan oxirgi
bel umurtqasigacha bolgan joydan boshlanib, oxirgi II—III
qovurg‘alargacha yetib keladi va oldingi tomonga o‘tib, hamma
144

---

turdagi hayvonlarda yelka suyagining ichki yuzasida tugaydi. Bu
muskul qisqarganda oldingi oyoqni orqaga tortadi, ko'krak qafasini
siqib, nafas chiqishiga yordamlashadi.
Ko‘krak muskullari 
anchagina go'shtdor bo'lib, ko'krak
devorining pastki qismi bilan yelka suyaklari oralig'ida joylashadi.
Bu muskul hamma hayvonlarda yuza va chuqur qavatlardan iborat.
Ko'krakning yuza muskuli 
o'z navbatida, ikki qismga, ya’ni
yelka va yelka oldi qismlariga bo'linadi. Har ikkala qismi ham
to'sh suyagining oldidan boshlanib, yelkaning ikki boshli muskuli
fassiyasida va yelka suyagining tarog'ida tugaydi. Ko'krakning
yuza muskuli oldingi oyoqni old tomonga tortish va tanani oldinga
itarish uchun xizmat qiladi.
Ko‘krakning chuqur muskuli 
yaxshi rivojlangan bo'lib, yuza
muskulga o'xshash, hamma hayvonlarda ikki qismdan tuzilgan:
yelka qismi chin qovurg'alar ustidagi qorin fassiyasidan boshlanib,
yelka suyagining katta-kichik do'ngliklarida tugaydi. Bu mus­
kullar ham tanani oldinga itaradi, yelka bo'g'imini yozadi hamda
oyoqlarni tanaga birlashtirib turadi.
♦ Tana muskullari
Tana muskullari uch guruhga bo'linadi: a) umurtqa pog'onasi
muskullari; b) ko'krak devori muskullari; v) qorin devori muskullari.
♦ Umurtqa pog'onasi muskullari
Umurtqa pog'onasi muskullari har xil shakldagi bir nechta