N. A. Tashpulatova stomatologik

Kimyoviy shikastlanish. Kimyoviy shikastlanish ham o‘tkir va 
surunkali bo‘lishi mumkin. O‘tkir kimyoviy jarohatlanish og‘iz bo‘sh-
lig‘i shilliq pardasiga yuqori konsentratsiyali moddalarni tegishi oqiba-
tida kelib chiqadi (formalin, kumush nitrat, polimeri zatsiya bo‘lmagan 
plastmassaning monomer va boshqalar).
Klinik ko‘rinishi. Klinik ko‘rinish shikastlantiruvchi moddaning 
tarkibi, miqdori va ta’sirning davomiyligiga bog‘liq. Kimyoviy mod-
da tushgan zahoti bemor keskin og‘riqni sezadi. Kislotalar ta’sirida 
kuyish sodir bo‘ladi va parodontda kogulyatsiyalangan nekrozga uch-
ragan po‘st paydo bo‘ladi. Bu po‘st atrofidagi to‘qimalar qizarib shi-
shadi. Ishqorlar ta’sirida kuyganda kogulyatsiyalangan nekrozga uch-
ragan po‘st paydo bo‘lmaydi. Shikastlanish chuqur bo‘lib, yum shoq 
to‘qi malarning barcha qatlamlarini shikastlashi mumkin. Bemor juda 
kuchli, azobli og‘riqdan shikoyat qiladi. Bir necha kundan so‘ng nek-
roz ga uchragan to‘qimalar tushib ketishi oqibatida eroziyali va yarali 
yuza hosil bo‘ladi. Bu yaralar juda sekin bitadi.
Davolash. Kimyoviy modda shilliq pardaga tushgan zahoti shu 
mod da ta’sirini neytrallaydigan modda bilan tezda yuvish kerak. Kis-

---

93
lotalar ta’sirini neytrallash uchun sovunli suv, 1% ishqoriy suv, nov-
shadil spirtining 0,1 % eritmasidan foydalaniladi. Ishqorlar ta’si rini 
neytrallash uchun 0,5 % sirka kislotasi, 0,5% limon kislota lari dan foy-
dalaniladi. Neytrallaydigan moddalar yordamida kimyoviy mod da larni 
to‘qimalar ichiga yanada kirib borib salbiy ta’sir qilishini to‘xtatish 
mumkin. So‘ng og‘riq qoldirish uchun 1% trimikain va 1–2% lidokain 
eritmalarini aplikatsiya qilinadi. To‘qimalar tiklanishini tezlashtirish 
uchun vitamin «A» malhami, shaftoli moyi va shipovnik moylaridan 
foydalaniladi.