N. A. Tashpulatova stomatologik

III. Parodontoz – parodont to‘qimasining yallig‘lanishsiz distrofik 
jarohatlanishi.
Klinik darajasi: yengil, o‘rtacha og‘irlikda, og‘ir.
Kechishi:  surunkali,  qay ta lovchi.

---

81
Ko‘lami: tarqalgan (diffuz).
IV. Parodont to‘qima si ning so‘rilishi bilan ke chadigan idiopatik 
kasal liklar
V. Parodontomalar – O‘smalar va o‘smasimon kasalliklar.
Yuqorida bayon qilingan parodont kasalliklarining turlanishi, ular-
ning klinik kechishi va morfologik o‘zgarishlarini baholab, yallig‘la-
nish, distrofik va o‘sma jarayonlarini o‘zida to‘g‘ri aks ettiradi. Xasta-
liklarga bunday nuqtayi nazardan qarash uni to‘g‘ri tushunib, shunga 
yarasha aniq to‘g‘ri ta’sir qiluvchi davo chora-tadbirlarini tanlashda 
muhim omil bo‘lib hisoblanadi.
Xastalikni to‘g‘ri aniqlashda uning ko‘lamidan tashqari, keltirib 
chiqaruvchi shart-sharoitlarni, kasallikning klinik kechishini, daraja-
sini hamda yallig‘lanish jarayonining klinik va morfologik belgilarini 
nazarda tutmoq lozim.
Ushbu ta’rif kasallikning klinik-morfologik jihatini asoslab beradi.
GINGIVITLAR
Gingivit milk sohasida noxush mahalliy va umumiy faktorlar ta’si-
rida vujudga keladi. Tishning aylana boylamlari buzilmagan holda 
kechadi.
Kataral gingivit milk cheti shilliq pardaning qizarishi bilan xa-
rakterlanadi. Ayrim hollarda milk so‘rg‘ichlarining shishishi kuza ti-
ladi. Kataral gingivit chegaralangan va diffuz bo‘lishi mum kin. Bemor 
tishini tozalaganda, milki qonaydi. Ko‘rik vaqtida milk cheti qizargani, 
shishgani kuzatiladi, qonaydi, milk usti karashlari aniqlanadi, pato-
logik cho‘ntak kuzatilmaydi.
Gipertrofik gingivit milk so‘rg‘ichlarining o‘sishi bilan xarakter-
lana di. Kasallik ko‘proq o‘smirlarda va homilador ayollarda kuzati-
ladi. Giper trofik gingivitning ikki xil formasi: granulyatsiyalanuvchi 
va fibroz shakli uchraydi. Bemor tishini tozalayotgan da qonashidan, 
og‘zidan noxush hid kelishidan va milkida yoqimsiz sezgilar sezishi-
dan shikoyat qiladi. Ko‘rik o‘tkazilganda milkning shishgani, qizar-
gani, tekkanda qonashini, soxta klinik cho‘ntak, tish yuzasida qattiq 
tish karashlari borligini ko‘rish mumkin. Kasallik tana haroratining 

---

82
38°C–39°C ga ko‘tarilishi, holsizlik, bosh og‘rishi bilan boshlanadi. 
Bemor milki shi shadi, og‘riydi, qonaydi, noxush hid keladi (23-rasm). 
Limfa bez lari kattalashadi, palpatsiyada og‘riydi. Milk cheti shil liq 
par dasi nekro zi kuzatiladi. Nekrotik jarayon lunj va bodomcha bezla-
rida ham tarqalishi mumkin.