Kafedra: Fakultet Terapevtik Stomatologiya

Shakh:
Kafedra: Fakultet Terapevtik Stomatologiya

Kasallik tarixi

Kurator: Muqimova Hurriyat Olimjonovna
Assistent: Suyunov Abbos Sundir o’g’li. 305-C
Tashxis: Qoldiq pulpit (45)

II. Passport qismi.

Bemorning F.I.Sh.: Suyunov Shaxboz Sundir o’g’li
Millati: O’zbek
Yoshi: 20 yosh
Jinsi: erkak
Yashash joyi: Samarqand viloyati Kattaqo’rgo’n tumani Qirg’iz mahallasi
Kasbi: Talaba

Vrachga murojaat qilgan vaqtdagi bemorning shikoyatlari: 45 tishda o’zidan-o’zi paydo bo’luvchi hurujsimon og’riq paydo bo’lishi va o’z-o’zidan yo’qolishi ba’zi hollarda milklarning qonashidan shikoyat qiladi.

Ushbu kasallikni rivojlanish tarixi( Anamnez ): bemorda shu tishida oldin o’tkir pulpit bo’lgan va davolangan.Qoldiq pulpitning belgilari deyarli ko’p holatlarda kuchli og’riqlarga sabab bo’ladi.Og’riq issiqqa kuchayadi,sovuq haroratda aksincha pasayadi.Og’riq oz’-o’zidan paydo bo’lishi va kechasi kuchayishi mumkin.Davolanmagan pulpitni ko’rsatadigan alomatlar stamotologik muolajadan so’ng darhol yoki bir muncha vaqt o’tgandan so’ng paydo bo’ladi.Ildiz kanali yoki uning shohlari to’liq o’tilmaganda,pulpa to’liq chiqarilmaganda, shifokor qo’shimcha tish kanalini qayta ishlamaganda, asbob kanal ichida sinib qolgan holatlarda qoldiq pulpit rivojlanadi.

Boshidan kechirgan va yo’ldosh kasalliklari: O’RV, Qizilcha

Tuberkulez, sifilis, VICh infektsiya, ruxiy xastaliklar, irsiy kasalliklar, qandli diabet, xavfli o’sma, alkogolizm kabi kasalliklari yo’qligini aytdi.
Bemordan so’ralganda allergiyasi yoqligini aytdi. Bemorning yashash tarzi qoniqarli, zararli odatlari yo`q. Ratsional ovqatlanadi. Irsiy kasalligi yo’q.

VI.Obyektiv tekshiruv.

1.Bemorning umumiy ahvoli: Noxushlik hissi mavjud, umumiy ahvoli qoniqarli, tana harorati ko’tarilmagan, tana harorati 36.7 C. Ong aniq, pozitsiyasi faol. Yuz ifodasi tinch. Konstitutsiyaviy tipiga ko’ra normostenik tip.
Tana tuzilishi: Bo’yi 188 sm, vazni 64 kg.Teri osti yog’i teng taqsimlangan, o’rtacha. Yuz konfiguratsiyasi o’zgarmagan. Teri normal rangda, patologik o’zgarishlar aniqlanmagan. Oddiy rangdagi teri, normal elastiklik va quruqlikka ega. Terida toshmalar qon ketishlar yo’q.
Qon aylanish sitemasi holati:
Yuragi bir minutda 70-72 marta qisqaradi. Arterial qon bosimi 120-80 mm sim.ustuni
Nafas olish sistemasi holati:
Tashqi nafas olish me’yorida. Burun bilan nafas oladi. O’pkaning mnutlik ventilyatsiyasi 4-5 l ga to’g’ri keladi.
Ayirish sistemasi holati:
Ayirish sistemasi me’yorida ishlaydi. Shikoyatlari bo’lmagan.
Ovqat hazm qilish sistemasi holati:
Ovqanlanish ratsioniga amal qilmaslik oqibatida vaqti- vaqti bilan oshqozon og’rig’i kuzatiladi. Hazm qilish jarayonida buzilishi bor.
Badan terisi:
Teri normal rangda, patologik o’zgarishlar aniqlanmadi. Yetarli darajada namlikda.
Og’iz bo’shlig’i va yuz terisining holati:
Og’iz bo’shlig’ida ko’p tish karashlari, toshlari, davolashga muhtoj tishlari mavjud. Milk qizargan, oson qonaydi. Yuz konfiguratsiyasi o’zgarmagan. Teri normal rangda, patologik o’zgarishlar aniqlanmagan. Chaynash va yuz mushaklarining tonusi normal. O’ng va chapdagi submandibular sohalarning limfa tugunlari harakatchan, kattalashgan, pastki to’qimalarga tarqalmagan, og’riqsizdir. Lablarning qizil chegaralari patologik o’zgarishlarsiz, lablar yetarli darajada namlanadi, quruqlik, eroziya, yoriqlar yo’q.

Palpatsiya:

Palpatsiya bilan har xil limfa tugunlari aniqlanmaydi. O’ng va chapdagi submandibular sohalarning limfa tugunlari harakatchan, kattalashgan, pastki to’qimalarga tarqalmagan, og’riqsizdir.

Og’iz dahlizini teshirish:

Og’izga kirish qismi tekshirilganda, lunj shilliq qavati och pushti rangga ega, yaxshi namlangan. Shishish, yaxlitlikning buzilishi aniqlanmagan. Yuqorigi va pastki lablarning yuganchalari aniq tuzilishga ega. Milk och pushti, o’rtacha namlangan. Gingival papillalar och pushti ranga ega, normal o’lchamda, yaxlitligi buzilmagan.

Xususiy og’iz bo’shlig’ini tekshirish:

Og’izning xususiy bo’shlig’i tekshirilganda, qattiq va yumshoq tanglayning shilliq qavati och pushti rangda, normal namlangan, patologik o’zgarishlarsiz, shish kuzatilmaydi. Til normal kattalikda, tilning shilliq qavati och pushti rangda, yaxshi namlangan. Tilning orqa qismi toza, yoriqlar, yaralar yo’q. Tilning og’rig’i, shishi, achishishi aniqlanmaydi. Tilning retseptor apparatida patologik o’zgarishlar yo’q. Tomoq och pushti rangga ega, odatda namlangan, shishsiz. Bodomsimon bezlar kattalashmagan, so’lak yo’llarida yiringli tiqinlar topilmagan, blyashka yo’q.

Og’ish bo’shlig’i umumiy gigiyenasi holati:

Ogiz bo’shlig’i umumiy gigiyenasi qoniqarli. Har kuni ertalab va kechqurun 2 mahal tishlar yuviladi. Bundan tashqari, har xil qo’shimcha yuvish vositalari, eleksrlar, flosslardan foydalanadi. Fedorov- Volodkina bo’yicha gigiyenik ko’rsatkich-2.0.

Tishlar holati:

Prikus turi ortognatik. Tishlarning rangi oq. Tishlarning shakli, holati va o’lchamidagi anomaliyalar aniqlanmagan. Tishlarning nokaries kasalliklari( gipoplyaziya, fyuoroz, ponasimon nuqson) yo’q. 24, 27 -tishlarda karies mavjudligi va 34-tishda pulpit bo’lganligi kuzatilgan. 13-tishda zondlash og’riqli. 45-tishda plomba. 21,11- tishlar sohasida och jigarrang tusdagi, zich konsistensiyali milkusti tish toshlari mavjud. Bo’yin sohasida 14,13,11,12,21,22,23,24 tishlarda sarg’ish blyashka mavjud. Tishlarning patologik harakatchanligi aniqlanmagan.
C C
8 7 6 5 4 3 2 1 1 2 3 4 5 6 7 8
Р П

3. Status lokalis: tekshiruvda 45-tish chaynov yuzasida plomba bor,tishga tegganda og’riq yo’q, plombani olib tashlanganda deformatsiyalangan to’qimalarga ega ta’sirchan karioz bo’shliq ko’rindi. Zondlanganda og’riqli,pulpa to’liq olinmaganligi,kanallarga to’liq ishlov berilmaganligi, yon shoxlar qolib ketganligi, tish kanali sifatsiz plombalanganligi aniqlandi. Vertikal perkussiya kam og’riqli, gorizontal perkussiya og’riqsiz. Issiq haroratda og’riq kuchayadi, sovuqda pasayadi. Patologik harakatchanli yo’q. Tish atrofi shilliq qavati och pushti rangda, namlangan, patologik o’zgarishlarsiz, shish kuzatilmaydi.

Dastlabki tashxis (diagnoz) : surunkali qoldiq pulpit.
Plombani olib tashlab, tish bo’shlig’ni zondlaganda og’riqli, rentgen tasviri ko’rilganda kanallari oxirigacha plombalanmagan, yon shoxlar qolib ketgan, kanalga to’liq ishlov berilmaganligi aniqlandi. Vertikal perkussiya kam og’riqli, gorizontal perkussiya og’riqsiz.
Qo’shimcha tekshiruv usullari:
Termodiagnostika: Harorat qo’zg’atuvchilaridan, asosan, issiqdan og’riqlar mavjud bo’lib, ular qo’zg’atuvchining ta’siri olib tashlanganidan keyin ham to’xtamaydi.
Rentgenografiya: ildiz kanallari to’liq plombalanmagan, yon shoxlar qolib ketgan, qo’shimcha kanallarga to’liq ishlov berilmagan, kanallardan o’tish juda qiyin, periodontal bo’shliqning notekis kengayishi aniqlanadi, suyakda siyraklashish o’chog’i bor, atrofdagi suyak to’qimalarining rezorbsiyasi yo’q.
EOD: Pulpaning elektr qo’zg’aluvchanligi bo’lmaydi.

Qiyosiy tashxis:uch shoxli nerv nevralgiyasi bilan taqqoslash

a) Umumiy o’xshash belgilar: sababsiz og’riq, hurujsimon tarqaluvchi og’riq
b) Ajratuvchi belgilar: uch shoxli nerv nevralgiyasida yuzaga chiqish nuqtalari og’riqli vegitativ nerv tizimini qo’zg’alishi, og’riq huruji kuchliligi bilan, to’satdan paydo bo’lib yo’qolishi bilan farq qiladi.

KASALLIKNING ETIOLOGIYASI VA PATOGENEZI

Etiologiya
Pulpit – turli ta’sirlovchilar ta’sirida tish pulpasidagi yallig’lanish jarayoni.
Pulpitning eng keng tarqalgan sababi mikroorganizmlar va ularning metabolik mahsulotlari bo’lib, dentin kanallari orqali karioz bo’shlig’idan pulpa kamerasiga kiradi. Ko’pgina mualliflar pulpa yallig’lanishining asosiy qo’zg’atuvchisi bakteriyalarning kokk shakllari, xususan, gemolitik va gemolitik bo’lmagan streptokokklar, diplokokklar, stafilokokklar, gramm-musbat tayoqchalar, streptobakteriyalar, laktobakteriyalar va achitqi zamburug’lar deb hisoblashadi.
Pulpa infeksiyasi kariyesni davolash paytida tish bo’shlig’ining tasodifiy ochilishi, shuningdek, chuqur periodontal cho’ntakdan yuqori jag’ bo’shlig’i yallig’lanishi, osteomielit yoki yaqin tishdagi periodontit bilan mumkin. O’tkir yuqumli kasalliklarda infeksiya qon va limfa yo’llari orqali pulpa ichiga kirib borishi mumkin.
Pulpit rivojlanishining ikkinchi eng keng tarqalgan etiologik omili o’tkir yoki surunkali shikastlanish bo’lishi mumkin: mexanik, fizik va kimyoviy.
O’tkir mexanik shikastlanish tish tojining bir qismi pulpa shoxi ta’sirida singanida, ildiz singanida, ildiz cho’qqisida nerv qon-tomir shikastlanganda (masalan, urilganda) sodir bo’ladi, kariesni davolash paytida pulpa shoxi ochilganda
Pulpaning mexanik surunkali shikastlanishi tishlarning patologik ishqalanishini o’z ichiga oladi, bu pulpa shoxining ta’sirlanishiga olib kelishi mumkin, chuqur kariesni davolashda plomba moddasining ortiqcha bo’lishi.
Fizik shikastlanish karioz bo’shlig’ini charxlash paytida pulpaning haddan tashqari qizib ketishiga olib kelishi mumkin. Turbinali mashinani uzoq vaqt davomida suv sovutmasdan ishlaganda sodir bo’lishi mumkin. Ishonchli izolyatsion qistirmasiz amalgamani plomba qo’yish ham pulpaning surunkali fizik shikastlanish keltirib chiqaradi, chunki metall issiqlik stimulyatorlarini yaxshi o’tkazuvchidir.

Pulpaning kimyoviy shikastlanishi quyidagi omillar natijasida yuzaga kelishi mumkin:

• chuqur karioz bo’shliqni davolashda yuqori konsentratsiyali kuchli antiseptiklardan foydalanish (3% xloramin eritmasi, 96% spirtli eritma, 3% vodorod peroksid eritmasi, efir);
• chuqur kariyesni davolashda tibbiy tagliksiz doimiy plomba qo’yish, toksik ta’sirga ega plomba materiallarini, izolyatsiyalovchi tagliklarsiz (akriloksid, karbodent, evikrol va boshqalar) foydalanish;
• pulpa nekroziga olib kelishi mumkin bo’lgan aniq ishqoriy muhit pH-12-14 (kalmetsin, kalsin-pasta) bo’lgan terapevtik tagliklardan foydalanish;
• taglikkaa timol, yodoform, kaliy nitrat kristallarini qo’shish;
• bemorning noqulay allergologik holatini (plastmassa, rux-evgenol pastasi, sulfanilamidlar, antibiotiklar va boshqalar) hisobga olmasdan allergen plomba materiallari va preparatlarini qo’llash.
Pulpitning etiologik omillari sifatida tish bo’shlig’idagi dentikulalar va toshlar bo’lishi mumkin.
Tish pulpasining toshlari bitta yoki ko’p bo’lishi mumkin, ya’ni mineral tuzlarning o’choqli yoki diffuz cho’kishi mavjud bo’lib, ular pulpaning nerv uchlarini ta’sirlashi va qon tomirlarni siqib, mikrosirkulyatsiyani buzadi. Kalsiy tuzlarining cho’kishi asosan katta tomirlar va nervlar bo’ylab kuzatilishi mumkin, bu, albatta, tishdagi o’z-o’zidan og’riqqa olib kelishi mumkin, ayniqsa boshning holatini o’zgartirganda.
Dentikulalar tishning surunkali mexanik shikastlanishi yoki umuman somatik surunkali kasalliklar natijasida toj va ildiz pulpasida hosil bo’ladigan turli o’lcham va shakldagi dentinga o’xshash shakllanishlardir. Erkin yotgan, parietal va interstitsial dentikulalar mavjud.

Patogenez

Pulpa kuchli infeksiyaga qarshi to’siqdir. Pulpaning himoya kuchlarining kamayishi va chidamli mikroorganizmlar va ular toksinlarining ta’siri bilan yallig’lanish reaksiyasi rivojlanadi, bu ma’lum bosqichlarda qaytarilishi mumkin. Tish pulpasining yallig’lanishining borishini tartibga solish va bartaraf etishda organizmning o’ziga xos bo’lmagan va o’ziga xos qarshilik omillari ishtirok etadi. Ushbu yallig’lanishning natijasi quyidagi omillarga bog’liq:
1) mikroorganizmlar va ularning toksinlari;
2) qo’zg’atuvchilarning ta’sir qilish muddati;
3) pulpaga qarshilik;
4) inson tanasining umumiy holati;
5) bemorning yoshi;
6) kariyesning intensivligi;
7) periodontal sharoitlar.
Mavjud karioz jarayoni natijasida yallig’lanishning klinik belgilaridan ancha oldin rivojlanadigan pulpaning sensibilizatsiyasini hisobga olish kerak.
Pulpada yallig’lanishning boshida funksional o’zgarishlar rivojlanadi, keyinchalik ular strukturaga aylanadi. Mikroorganizmlar va ularning toksinlari uzoq vaqt ta’sir qilishiga javoban hujayra o’limi sodir bo’ladi va unga qarshi ko’p miqdordagi lizosomal fermentlar (proteolitik, glikolitik, lipolitik) chiqariladi. O’tkir pulpitning rivojlanish vaqti 14 kundan oshmaydi.
Har qanday yallig’lanish reaksiyasi uchta komponentdan iborat: alteratsiya, ekssudatsiya va proliferatsiya.
Alteratsiya jarayonida hujayra osti tuzilmalari buziladi, xususan, mitoxondriyalarning shikastlanishi oksidlanish-qaytarilish jarayonlarining pasayishiga olib keladi. Lizosomalarning shikastlanishi va parchalanishi natijasida ko’p miqdorda gidrolitik fermentlar, glikoliz, lipoliz fermentlari ajralib chiqadi, gidroliz jarayonlari faollashadi, Krebs siklining organik kislotalari, yog ‘kislotalari, sut kislotalari, aminokislotalar ajralib chiqadi. Bu pulpaning vodorod ionlari bilan to’yinganligiga va osmotik bosimning oshishiga olib keladi.
Arteriolalarning qisqa muddatli torayishidan so’ng ular kengayadi va venalar va kapillyarlar bir vaqtning o’zida kengayadi. Qon oqimining kuchayishi, qon tomir qalinlashishi, kislotali muhitda qon tomirlari devorlarining shishishi, leykotsitlarning parietal holati, qon ivishining kuchayishi, tromboz kuzatiladi.
Ushbu jarayonlar natijasida metabolik mahsulotlarni olib tashlash qiyinlashadi va kislorod yetishmasligi kuchayadi. Asosiy modda depolimerlanadi, to’qimalarning gipoksiyasi kuchayadi. Interstitsial moddaning himoya funksiyasi uning tuzilishidagi o’zgarish tufayli keskin kamayadi (bo’shliqlar zich joylar bilan almashadi). Mikrosirkulyatsiya tizimida jiddiy buzilishlar, kichik qon ketishlar mavjud. Odontoblastlarning hosil bo’lishi to’xtaydi, ularning vakuolizatsiyasi kuzatiladi.

Alteratsiya bosqichi bilan bir vaqtda ekssudatsiya bosqichi rivojlanadi va yomonlashadi. Pulpa to’qimalarida shish kuchayadi, seroz ekssudat paydo bo’ladi, bu kamdan-kam hollarda o’tib ketishi mumkin, ya’ni yallig’lanish qaytariladi, lekin ko’pincha yallig’lanish boshlanganidan 6-8 soat o’tgach, u yiringli holatga aylanadi.

Pulpa absessi hosil bo’lib, uning atrofida seroz yallig’lanish kuzatiladi, periferiyaga tushadi. Yallig’lanish transsudati qisman dentin kanalchalari orqali karioz bo’shliqqa chiqadi, buning natijasida tish bo’shlig’ida bosim pasayadi va bir muddat og’riq susayadi. Agar absessi karioz bo’shliqqa ochilsa, u holda o’tkir yallig’lanish surunkali bo’ladi.
O’tkir diffuz pulpit oqibatida keyinchalik qaytarib bo’lmaydigan o’zgarishlar bilan og’ir gipertenziya natijasida pulpaning o’limi bo’lishi mumkin.
O’tkir pulpitning surunkali tolaga o’tishi bilan birinchi navbatda absessning periferiyasi bo’ylab granulyatsiya to’qimasi hosil bo’ladi. Kelajakda yallig’langan pulpaning joyi tolali degeneratsiyaga uchraydi, bu proliferatsiya bosqichiga to’g’ri keladi.
Chirigan mikroorganizmlar tish bo’shlig’iga dentin teshigi orqali kirsa, o’tkir pulpit surunkali gangrenozga aylanishi mumkin. Morfologik jihatdan karioz bo’shliqqa tutashgan sirt maydonining nekrozi va pastki qatlamda granulyatsiya to’qimalarining o’sishi kuzatiladi. Nekroz joyi oxir-oqibat butun koronal qismga, so’ngra ildiz pulpasiga tarqaladi, bu esa oxir-oqibat periodontitning rivojlanishiga olib keladi.
Ba’zi hollarda o’tkir pulpit surunkali gipertrofiyaga aylanishi mumkin. Bunday holda, ko’payish bosqichi o’zgarish va ekssudatsiya bosqichlarida sezilarli darajada ustunlik qiladi. Pulpa absessi uni karioz bo’shliqqa ochgandan so’ng, uning o’rnini surunkali shikastlanish (harorat, mexanik, kimyoviy) natijasida kariyes bo’shlig’iga qarab o’sadigan granulyatsiya to’qimalari egallaydi. Og’iz bo’shlig’i shilliq qavatidan qatlamli tangachali epiteliy bu to’qimalarga tushganda, pulpa polipi hosil bo’ladi.

Pulpitning surunkali shakllari vaqti-vaqti bilan kuchayishi mumkin, bu dentin teshigi tish bo’shlig’idan mexanik ravishda yopilganda kuzatiladi, o’tkir va surunkali umumiy kasalliklar, stress natijasida tananing reaktivligi pasayadi. Pulpada surunkali yallig’lanishga xos bo’lgan o’zgarishlar (skleroz o’choqlarining paydo bo’lishi, tolali o’zgarishlar, tuz cho’kish joylari) bilan birga o’tkir yallig’lanish o’choqlari kuzatiladi: mikro- absesslar, shish va ekssudatsiya.

Shunday qilib, pulpitning turli shakllarida alteratsiya, ekssudatsiya va proliferatsiya hodisalari mavjud bo’lib, ammo bir jarayon boshqasidan ustun turadi. Masalan, pulpitning o’tkir shakllarida ekssudatsiya hodisalari, surunkali gangrenozda – alyeratsiya, surunkali gipertrofiyada – proliferatsiya ustunlik qiladi.

Surunkali gangrenoz pulpitning xarakteristikasi

Surunkali gangrenoz pulpitda toj va ildiz pulpasi turli darajalarda parchalanadi, bu jarayonning davomiyligiga bog’liq. Ildiz pulpasida, turli xil chuqurliklarda, granulyatsiya to’qimalarining demarkatsion o’qi qayd etiladi, undan pastda pulpa fibrozning surunkali yallig’lanishi holatidadir. Saqlangan pulpada mayda venalarning trombozi, skleroz, mayda arteriyalarning fibrinoid nekrozi aniqlanadi. Pulpaning karioz bo’shliqqa qaragan sirt qatlami qisman nekrotik va yarali. Periodontning apical qismida kichik tomirlarda yallig’lanish o’zgarishlari kuzatiladi, buning natijasida rentgenogrammada periapikal to’qimalarda o’zgarishlar aniqlanadi. Bemorda tish bo’shlig’i bilan karioz kavak tutashganligi va aynan shu joydan pulpaga turli xil chirituvchi bakteriyalar tushushi natijasida o’tkir pulpit yoki uzoq davom etgan surunkali fibroz pulpit oqibatida surunkali gangrenoz pulpit rivojlangan. Ushbu bakteriyalar hayot faoliyati natijasida pulpa qo’ng’ir qora rangli, badbo’y yiringli massaga aylangan. Noxush hid kelishining sababi shu. Pulpaning karioz kovakka yaqin qismida toq’ima elementlari yo’qolib, ularni o’rniga strukturasiz massa va har xil mikroorganizmlar bilan to’la boshlagan. Jonli pulpa yonida demarkatsion (bo’linish) chegara yuzaga kelib, seroz yallig’lanish jarayoni kechgan. Keyinchalik bu joyda granulyatsion to’qima paydo bo’ladi va bu to’qima pulpadan ajratib turadi.

Yakuniy tashxis: surunkali gangrenoz pulpit.

Tashxis klinik ko’rinish, anamnez ma’lumotlari, bemorning shikoyatlari, asosiy va qo’shimcha tadqiqot usullari asosida amalga oshiriladi.
Bemorning shikoyatlari: har xil turdagi haroratdan, asosan issiqdan kelib chiqqan, ta’surot yo’qotilgandan keyin ham to’xtamaydigan, havo haroratining o’zgarishidan – tashqariga yoki ichkariga kirgandagi og’riqlar,
Kasallik anamnezidan ma’lum bo‘lishicha, tishda o‘tmishda og’riqlar o’tkir kechgan, keyin og‘riq to‘xtagan, davo o‘tkazilgan.
Obyektiv ravishda tishning chaynash yuzasida plomba bor, plomba olib zondlanganda og’riq kuchli, issiq haroratda og’riq kuchayadi, sovuqda kamayadi. Tishning perkussiyasi og’riqsiz, tovush timpanik.
Qo’shimcha tadqiqot usullari: Pulpaning elektr qo’zg’aluvchanligi yo’q. Rentgen ma’lumotlariga ko’ra,to’liq plombalanmagan, yon shoxlar qolib ketgan, periodontal bo’shliqning kengayishi aniqlanadi.

Davolash rejasi:

Vital eksterpatsiya usuli bilan 2 qatnovda davolash rejalashtrildi:
1. Og’riqsizlantirish
2. Tish yuzasidagi plombani charxlab olib tashlash, tish bo’shlig’ini ochish
3. Kanaldagi plombalarni va ildiz qismidagi pulpani olib tashlash
4. Ildiz kanaliga mexanik va dorili ishlov berish
5. Ildiz kanalini plombalash
6. Doimiy plomba qo’yish
Pulpitni davolashda quyidagi muammolarni hal qilish kerak:
1) og’riq belgisini yo’q qilish;
2) pulpadagi yallig’lanish o’chog’ini yo’q qilish;
3) periodontit rivojlanishining oldini olish uchun periodontal to’qimalarni shikastlanishdan himoya qilish;
4) tishning organ sifatidagi funktsiyasining anatomik shaklini tiklash.
Vital ekstirpatsiya usuli davolashning afzalliklari:
1) mishyak preparatlarining periodontal to’qimalarga toksik ta’sirining yo’qligi;
2) tishdagi manipulyatsiyalarning og’riqsizligi.
Anestitiklar :
Rp: aerozol “Lidokain” 10%
D.S. apical anestiziya uchun

Rep: Sol. Lidokaini gidroxlorid 2% - 2 ml

D.t.d. N 10in amp
S. O’tkazuvchan va infiltratsion anestiziya uchun

Rep: Sol. Adrenalini gidroxlorid 0,1% - 1 ml

D.t.d. N 10 in amp
S. Anestetikning ta’sirini uzaytirish uchun

Kariyes bo’shlig’iga ishlov berish uchun

Rep: Sol. Xlorheksidin 0,06% - 100 ml
D.S. Kariyes bo’shlig’iga ishlov berish uchun

Rep: Sol. Chlorhexidini bigluconatis 0,25% - 10 ml

D.S. Kariyes bo’shlig’iga ishlov berish uchun

Rep: Sol. Dimexidi 5% - 100 ml

D.S. Kariyes bo’shlig’iga ishlov berish uchun

Rep: Sol. Furacilini 0,02% - 100 ml

D.S. Kariyes bo’shlig’iga ishlov berish uchun

Rep: Sol. Dioksidin 1% - 10 ml

D.S. Kariyes bo’shlig’iga ishlov berish uchun
Analgetiklar
Rep: Tab. Asetilsalitsil kislotasi 0,25 N 10
D.S. 1 tab. Ovqatdan keyin 3 m / kun

Rep: Tab. “Tempalginum” N 10

D.S. 1-2 tab. 2-3 m / kun
Qon ketishni to’xtatish uchun
Rep: Sol. Vodorod periks 3% - 50 ml
D.S. Stomatologiya kabineti uchun

Rep: Sol. Aminokapron lopkislota 5% - 100 ml

D.S. Tashqi tomondan, qon ketishini to’xtatish uchun ildiz kanaliga kiritish uchun

1-qatnov
1. Og’riqsizlantirish. Tishlarni og’riqsiz davolash tamoyilini amalga oshirish uchun faqat minimal toksiklik bilan yuqori samarali anestetikdan foydalanish tavsiya etiladi. Bugungi kunda ultrakainning 2-4% eritmasi, alfakainning 4% eritmasi, septanestning 4% eritmasi, lidokainning 2% eritmasi va uning analoglari (ksilstezinning 2% eritmasi, pressainning 3% eritmasi, ksilonorning 3% eritmasi) ishlatiladi. Anestetik ta’sirini kuchaytirish va uzaytirish uchun 0,1% li adrenalin gidroxlorid eritmasi (10-15 ml anestetikga 1 tomchi), norepinefrin gidroxloridning 0,05% eritmasi yoki ularning analoglari (epinefrin, norepinefrin). Biroq, amaliyotchi va ayniqsa boshlang’ich tish shifokori vazokonstriktorlar yurak-qon tomir tizimi kasalliklari, dekompensatsiya bosqichida qandli diabet bilan og’rigan bemorlarda, shuningdek, qariyalarda qarshi ko’rsatma ekanligini unutmasligi kerak. Asosiy kariyes bo’shlig’ini tayyorlash karioz bo’shliqdan mikroorganizmlarning tish bo’shlig’iga ifloslanishini oldini olish uchun barcha tamoyillar va bosqichlarga rioya qilingan holda amalga oshiriladi.

3. Pulpa kamerasining ochilishi 2-raqamli sharsimon bor bilan pulpa shoxiga tomon charxlash past aylanish tezligida amalga oshiriladi.Bor tish o’qiga parallel tutilishi kerak.
4. Tishning ildiz kanalidan pulpaning chiqarilishi. Pulpa ekstirpatsiyasi tegishli o’lchamdagi pulpa ekstraktori bilan amalga oshiriladi, u ildiz kanalining devori bo’ylab fiziologik cho’qqigacha o’rnatiladi, soat yo’nalishi bo’yicha 360 ° ga aylanadi va shuningdek, ildiz kanalining devori bo’ylab chiqariladi.. Chiqarilgan pulpa shakli va uzunligi ildiz kanalining konfiguratsiyasiga mos keladi. Tish pulpasining to’liq chiqarilishiga ishonch hosil qilish uchun bu manipulyatsiyani takrorlash kerak.
5. Ildiz kanalini endodontik davolash. Mexanik va tibbiy davolanishni o’z ichiga oladi. Tor va obliteratsiyalangan ildiz kanallarini asboblar kengaytirish K-fayllar va H-fayllar yordamida amalga oshiriladi. Kengaytirish, ishlov berish boshida kiritilgan asbobning diametridan 2-3 raqamdan kattaroq diametrli asbob kanalga erkin kirguncha amalga oshirilishi kerak. Instrumental davolash vaqtida ildiz kanalini past konsentratsiyali va fiziologik jihatdan eng samarali antiseptiklari bilan kimyoviy ishlov berish kerak.
6. Tishning ildiz kanalining quritish va yog’sizlantirish. Ildiz kanalidan qon ketganda, vodorod periksning 3% eritmasi, aminokaproik kislotaning 5% eritmasi, kaprofer, vazokonstriktorli anestezik, kaltsiy glyukonatning 10% eritmasi yoki kaltsiy xloridning 10% eritmasi ishlatiladi. Kanal paxt bolishlari yordamida quriladi.
7. Ildiz kanalini fiziologik cho’qqigacha to’ldirish, so’ngra plomba sifatini rentgenologik nazorat qilish. Bu pulpitni davolashning eng muhim bosqichidir. Kasallikning natijasi ildiz kanalini to’ldirish sifatiga bog’liq. Gutta-perchaning qattiqlashtiruvchi pastalari bilan to’ldirish ko’rsatilgan. Plomba moddasining birinchi qismi Miller ildiz ignasi kanal uchiga kiritiladi va paxta bolish bilan ildiz cho’qqisiga bosim ostida kiritiladi, bu cho’qqining yuqori sifatli obturatsiyasini ta’minlaydi; ikkinchi qismi kanal plomba moddasida (Lentulo turi) tayyorlanadi, bu sizga ildiz kanalini to’ldirish jarayonini tezlashtirish imkonini beradi. Plomba fiziologik cho’qqigacha bo’lishi kerak, so’ngra tishning ildiz kanalini to’ldirish sifatini ko’rish uchun, rentgenografiya qilish kerak.
8. Tish vaqtincha plomba ashyosi dentin pasta bilan yopildi. Bemorga 3kundan keyin kelishi aytilib kerakli tavsiyalar berildi.
2-qatnov:3 kundan so’ng 45-tishda hech qanaqa og’riqlar yo’qligi kuzatildi.Vaqtinchalik plomba olinib karioz kovakka yana medikamentoz ishlov berildi.Keyin ShIS bilan ajratuvchi taglik qo’ydik. Doimiy plomba ashyosi sifatida ximik qotuvchi Composite plomba ashyosi tanlandi va doimiy plomba bilan karioz bo’shliq to’ldirilib plombaga yakuniy ishlov berildi.
Kundalik:
Og’iz tozalik holatini saqlash, eleksirlar bilan chayish, gigienaga qat’iy amal qilish. To’g’ri ovqatlanish va sog’lom turmush tarziga rioya qilish.
Epikriz:
Tishdagi og’riq va tishning tabiiy rangi, tishning anatomik va funksional holati qayta tiklandi.
Xulosa:Bemorning yoshligini, immunitet tizimining yaxshi holatini, o’z vaqtida va to’g’ri davolashni hisobga olgan holda, prognoz natiijali bo’ldi. Davolash samarali amalga oshirildi, bemorga og’iz bo’shlig’i gigienasiga rioya qilishi va har 6 oyda stomatolog ko’rigidan o’tish tavsiya etildi.
Adabiyotlar:1. Fakultet terapevtik stomatologiya darsligi – H.P Kamilov S.X. Yusupalikhodjayeva U.A. Shukurova
2. Pulpit (klinikasi, diagnostikasi, davolash). L.M. Lukinix, L.V. Shestopalov / Nijniy Novgorod. 1999 yil.
3. Terapevtik stomatologiya. E.V. Borovskiy / Moskva. 1997 yil.davolangan.Qoldiqpasayadi.Og’riqbo’ladi.Ildiz1.Bemorning