N a b ijo n qo dirov

UMR SHOMIDAGI QARIYALAR YOKI
XUFIYONA VIDOLASHUV
K elishganim izday ertalab soat sakkizda taksi olib 
keldim. X ayriyatki, tanlagan shofyorim Hotam boy aka 
kirishimli, xushchaqchaq kishi ekan. Q o ‘li k o ‘ksida, 
«Qori dada»ga xizm at qilayotganidan quvonib jilm a- 
yardi xolos. Hoji buva nabiralari Izzatillo bilan orqa, 
kam ina oldingi o ‘rindiqqa joylashib y o ‘lga chiqdik. 
Bugun ustozning shaxtlari past, negadir ju da o ‘ychan 
edilar. X ohishlariga k o 'ra y o ‘l-yo‘lakay to ‘xtab, bozor-
282

---

dan 12 dona katta, y o g ‘li patir olib chiqdim. Nonlarni 
k o ‘zdan kechirib, Izzatillo bilan chorsiga to ‘rttadan 
tugar ekanlar, eshitilar-eshitilm as:
Barakalla! Didingiz chakki emas, - deb q o ‘ydilar.
«B o ‘ston» q ish lo g ig a kirib borar ekanm iz, qo ‘sh 
tabaqalik eshik oldida to ‘xtadik. Haydovchi m ashinasini 
artishga tutindi. Biz tugunlardan birini olib bobom izga 
ergashdik. O ddiygina hovli sahnidagi loysupada o ‘tir- 
gan chol-u kam pir kutilm agan tashrifdan shoshib qol- 
dilar. Q ariyalar bir-birlarini b ag ‘rilariga bosib, y ig'lab 
k o ‘rishdilar. Enkayib qolgan, am mo chayirgina kam ­
pir Hoji buvani alqab etaklarini k o ‘zlariga surtar, qu- 
vonchi ichiga sig‘may, yuzlarim izdan choMpillatib 
o ‘pardi. U supaga uchib yurib yangi k o ‘rpachalar to ‘- 
shar ekan, bitta qilib o ‘rilgan oppoq sochining uchidagi 
soMkavoyga o ‘xshash tanga o ‘ng-u so‘lga tebranib 
xayolim ni olardi. K am pir dasturxonga choy keltirib 
q o ‘ygach, supaning chor tarafida yashnab turgan gul-u 
rayhonlam i q o ‘li bilan tebratib chiqdi. Havoga yoqim - 
li ifor taraldi. A trofga razm soldim. Bir qarashda 
boshqalam ikidan farq qilm aydigan j o ‘ngina hovlida 
sarishtalik, kishi bahridilini ochuvchi o ‘zgacha bir fayz 
bor edi.
- Lom it qalay, - dedilar Hoji buva yuzidan sami- 
m iyat y o g ‘ilib turgan m ezbonga qarab.
- 0 ‘sha-o‘sha yotibdi bechora. Hech qanday o ‘z- 
garish y o ‘q.
Cham asi yarim soatlar o ‘tirgach, bolaiarday b eg ‘u- 
bor, m ehribon qariyalar bilan xayrlashib m ashinaga 
o ‘tirdik. Shofyor m otom i endigina yurgizgan ham ediki 
chopag‘on kam pir halloslaganicha ichkaridan bir chor- 
si yong ‘oq k o ‘tarib chiqdi-da, holi-jonim ga q o ‘ymay 
q o ‘limga tutqazdi.
Keyingi m anzilim iz shu qishloqdagi Lom it buvaniki 
b o ‘ldi. Eshikni xushsurat, yoshgina juvon ochib bizni
283

---

bem or yotgan uyga boshladi. U ydan chidab b o ‘lmas 
darajada badbo‘y hid anqib turardi. X onaning to'rig a 
q o ‘yilgan karavotda soch-soqoli o ‘sib ketgan keksa bir 
otaxon sukut saqlab yotardi.
Q o‘l-oyog‘i ishlamay, til-zabonsiz qolgan bem om ing 
ahvoliga havas qilib b o ‘lmasdi. Ikki do ‘st bir-birlariga 
m a’yus term ilib o ‘tirdilar. K o‘zlar so ‘zlashdi, k o ‘zlar 
yoshlandi. Juvon chaqqonlik bilan dasturxonga choy, 
non va har xil yeguliklar q o ‘yib tashqariga chiqib ketdi. 
Hoji buva k o ‘rpachaga o ‘tirib, sochiq bilan piyolani 
yaxshilab artdilar va xayollar o g ‘ushida xotirjam
choy icha boshladilar. U ydagi yoqim siz isdan k o ‘ngli 
behuzur b o ‘lgan Izzatillo: - M ashinada o ‘tiraman, -
deya qulog‘im ga pichirlab eshik tom on yurdi. Ozroq 
fursat o ‘tgach, dasturxonga duo qilgan bobo o ‘m ila- 
ridan turib, Lom it buvaga «ketyapm iz» deganday 
ishora qildilar. Kasai atrofga loqayd boqar, hech narsani 
anglamasdi.
M ashinaga o ‘tirgach, negadir Izzatillo ikkim izning 
kulgim iz qistab hiringlay boshladik. Hayron bo ‘lgan 
Hoji buva biz tom onga o ‘girildilar.
- Ha, nim a b o ‘ldi? Juda xursandsizlar.
- Uy biram sassiq ekanki, - dedi nabira kulgidan 
o ‘zini to ‘xtatolm ay. - Q anday chidab o ‘tirdingiz, bobo?
- Iye, shunaqam idi... M enga sezilgani y o ‘q, payqa- 
m abm an ham.
Hoji buva haydovchiga qaradilar.
- O xir-oqibat bandaning ahvoli shu-da. Bechora, 
A bdulom itni qiziq-qiziq odatlari bor edi. Boyaqish 
pulini doim odam lar oldi-da sanashni yaxshi k o ‘rardi.
H otam boy aka sharaqlab kulib yubordi.
- 0 ‘zim izdan ekan-da... M endayam shunaqa odat 
bor.
K attalam ing suhbatiga jo n kirdi. H aydovchi shaldir- 
shuldur, qiziqchigina ekan. M ijozlarini zeriktirib q o ‘y-
284

---

madi. Tushkun kayfiyat H oji buvani butkul tark et- 
magan bo'lsa-da, har qalay yuzlaridagi tundlik biroz 
chekinganday bo'ldi. Bizning esa quvonchim iz ichi- 
mizga sig ‘mas, m ashinada maza qilib sayr qilayot- 
ganim izdan xursand edik. Q olaversa, 4 0 -5 0 chaqi- 
rim naridagi ham m aniyam qadami yetaverm aydigan 
«Fayzobod» atalmish to g‘li qishloqqa ketayotgandik- 
da. K im sasiz o ‘nqir-cho‘nqir y o ‘llardan o ‘tib, m anzilga 
yaqinlashgan sari 
poda haydab yurgan yosh-yalang, 
paranji, chopon yopingan qiz-juvonlar k o ‘rina boshladi. 
Sho‘xroq bir yigitcha arava q o ‘shilgan eshakni z o ‘r 
berib yugurtirar, uning yonida chiroyli x o ‘tikcha ham 
o ‘ynoqlaganicha chopib borardi.
- Qara! Q ara bolasi z o ‘r ekan, - dedi Izzatillo hovli- 
qib.
- Ha, hali peshonasida tonnalab yuk tashish-u, son- 
sanoqsiz qam chilar turganidan bexabar-da, - dedim 
uning gapiga javoban.
Suhbatga m ashina oynasidan jilm ayganicha bizni 
kuzatib borayotgan Hotam aka q o ‘shildi.
- A na shunaqa... Kim yoshligida yaxshi o ‘qib o ‘r- 
ganm asa, arava tortishdan boshqasiga yaram ay qola- 
di. Hech b o ‘lmasa, aravakash b o ‘lish kerak. Menga 
o ‘xshab.
Kulgi k o ‘tarildi. Gap gapga ulanib ketdi.
Q ishloqning chang ko ‘chalari oralab borarkanm iz, 
bolaxonador eshik oldida to ‘xtadik. Bizni ro ‘molini 
shunchaki boshiga tashlab, yuzini to ‘sib olgan tojik 
ayol qarshi oldi.
- Xush, xush, D odokalonbam i? X onaba ragarde- 
ton, - dedi u ro ‘m olining bir uchini tishlab. A yolga 
ergashib kichikroq hujraga kirdik. Xonadagi karavotda 
barvasta bir qariya uzala tushib yotar, uning katta-katta 
shahlo k o ‘zlari jalanglab, tinm ay atrofni kuzatardi. 
Baralla o ‘sgan m osh-guruch soqoli o ‘ziga yarashgan,
285

---

quyuq qoshlari tim qora, salobatli bu odam o ‘zim izning 
oddiy chollarga sira o'xsham asdi. Hoji buva qariyaning 
bosh tom oniga o4irib, hol-ahvol so'rashgan b o ‘ldilar. 
Bemor savollarga javob qaytarm as, xuddi hech narsa 
eshitm aganday xotirjam edi. B a’zan uning o 4 k ir ni- 
gohlari aylanib, sal narida o ‘tirgan izzatillo ikkimizga 
kelib qadalar, odamni o ‘qday teshib yuborguvchi qa- 
rashlarga dosh berolm agan biz, yigitchalar dovdirab 
nima qilishim izni bilm ay o ‘n g ‘aysizlanardik. Har kim 
o ‘z xayollari bilan band, xonada osudalik hukm surardi.
K utilm aganda bem or q o ‘qqis tilga kirib, yoqim siz 
sukunatni buzib yubordi.
- Qorijon!
- Labbay, labbay.
Choi birdan o ‘ng q o ‘lini ko ‘tarib, k o ‘rsatkich bar- 
m og‘ini m enga bigiz qildi.
- Inam nevaram i? (Buyam nevaram i?)
- Ha, nevara, nevara, - dedilar Hoji buva shoshib.
Xonani jim lik egallab oldi. Taxm inan, o ‘n daqiqalar
o ‘tgach, cholning butun diqqat-e’tibori yana men tom on 
qaratildi.
- Qorijon!
- Labbay, labbay.
- Inam nevaram i?
- Ha, inam nevara. Inam nevara.
Cholning vajohatidan q o ‘rqib ketdim. U m enga 
k o ‘zlarini olaytirganicha uzoq-uzoq tikilib qolardi. 
Shaytoni tez Izzatillo yuzini q o ‘llari bilan berkitganicha 
piqirlab silkina boshladi. Tavba, nega bunday b o ‘lyapti? 
Dodokalon m eni kim gadir o ‘xshatdim i? Yo unga yoq- 
may qoldim m ikan? Kallam da har xil fikrlar g ‘u jg ‘on 
o ‘ynab, jim o ‘tiraverdim . X ayollarga g ‘arq b o ‘lgan Hoji 
buva pichirlab nim alam idir o ‘qir, nabiraga qarab «jim» 
deganday g ‘am gin bosh chayqab q o ‘ydilar.
286

---

Savol uchinchi bor takrorlandi. Endi Izzatillo o ‘zini 
tutib turolmadi. Ichidan quyilib kelayotgan kulgini 
jilovlashga kuchi yetmay, xaxolaganicha tashqariga 
otildi. Yopinchiqli ayol ostonaga choy, patnisda non, 
asal q o ‘yib ketdi. Patnisni yaqinroq olib choydan bir 
piyola quydim -da, dam solayotgan bobom ga uzatdim. 
U kishi piyolaga asaldan bir qoshiq solib, erinm ay 
aralashtirdilar. Qaytib hech birim izdan sado chiqmadi. 
Uzoq duodan so ‘ng bobo d o ‘stining peshonasidan 
o ‘pib, tashqariga y o ‘l oldilar. Kiprigidan bir tomchi 
yosh dum alagan D odokalon k o ‘zlarini pirpiratganicha 
ortim izdan jim qarab qolaverdi.
Haydovchi hushyorlik bilan m ashina eshigini ochib, 
joylashib olishim izga ko ‘maklashdi. Hoji buvaning 
g ‘am gin qiyofalarini k o ‘rib, Hotam boy aka ham biror 
so‘z deyishga ju r ’at qilmadi. Izzatilloning ham dami 
ichiga tushib ketgan, qilgan beadabchiligi uchun 
gap eshitib qolishdan ch o ‘chib bobosiga o ‘g ‘rincha 
qarab-qarab q o ‘yardi. K o‘z o ‘ngim dan o ‘tayotgan 
chiroyli m anzaralam i kuzatib borar ekanm an, qori 
bobom ning olis qishloqlardan d o ‘st orttirganlari biroz 
g ‘alatiroq tuyuldi. 0 ‘zim izning yaqin atrof, qolaversa, 
m ahallam izdayam chollar k o ‘p-ku, shu gadoy topm as 
joylardagi odam lar bilan ham bordi-keldi qilish shart- 
m ikan? D o‘stlik, qadrdonlik m asofa tanlam asligi, bu 
dunyoda inson o ‘z k o ‘ngliga mos keladigan ham dard, 
sam im iy oshno topishi am rim ahol ekanligini keyinroq 
tushunib yetdim. Q om im quldirab sum ay chala bosh­
ladi. Beixtiyor m ashina yukxonasidagi laganchada 
tobiga keltirib zirvaklangan qiym a borligi yodim ga 
tushdi. M aqsadim , safar davom ida xush k o ‘radigan 
taom larini tayyorlab, bobom ni xursand qilm oqchi edim- 
da. Afsus, bu ishning mavridi b o ‘lmaydi shekilli.
Q ishloqni ortda qoldirib, sharqirab oqayotgan soy 
yonidan o ‘tayotganim izda Hoji buva shofyorga: - Biroz
287

---

to ‘xtab istrohat qilsak, - dedilar. Darrov «bagaj»dan 
k o ‘rpachani olib, k o ‘rsatilgan jo yga to ‘shadim. Temirni 
qizig‘ida bos. Rejamni am alga oshirish uchun paydo 
b o ‘lgan qulay fursatni boy bergim kelmadi.
- Bobo, shu yerda oltitagina shashlik pishirsak, nim a 
deysiz.
Hoji buva taajjublanganday k o ‘zlarim ga boqib:
- Ixtiyoringiz, - dedilar.
Kabob daragini eshitib, o g ‘zining tanobi qochgan 
Izzatillo atrofdan o ‘tin terib, birpasda alangani avjiga 
chiqardi. H otam boy aka: Sizlar bem alol dam olave- 
ringlar. U ngacha men toychog‘imni gijinglatib q o ‘- 
yaman, - deganicha «Gaz - 24 V olga»sini soy to- 
m onga tushirib yuvishga tutindi. Qiymani chiroyli 
qilib sixlarga joyladim . X ayolga berilgan bobo goh 
toshdan toshga urilib oqayotgan suvga, goh purviqor 
to g ‘lar-u oppoq bulutlar suzib yurgan osm onga termilib 
to ‘ym asdilar. H ash-pash deguncha kabob ham tayyor 
b o ‘ldi. D ala-dashtda qilingan ovqat shirin b o ‘ladi, 
deyishardi. Chindanam kabobim iz ju d a mazali b o ‘lib 
pishdi. Izzatillo ikkim izdagi k o ‘tarinki kayfiyat ne- 
ch og ‘liq yuqori b o ‘lmasin, dilni o ‘rtovchi qandaydir 
g ‘ashlik m u n g ‘ayib qolgan qariyani sira tark etgisi 
kelmasdi. Bunday paytda ishtaha nim a qilsin.
- Tishingizni borida g o ‘shtga to ‘yib oling, - dedilar 
Hoji buva k o ‘ngil uchun kabobdan ozgina tatingan 
bo ‘lib.
- B olaligim m ing azobda ilm olish, qiyinchiliklar 
bilan o ‘tdi. G o ‘sht qayoqda deysiz, bir burda non 
topsak ham biz uchun bayram edi. Buyam yetm aganday 
ochlikdan sillasi qurigan xalqni bit bosib battar holdan 
toydirardi. H ozir to ‘kinchilik, bunday zam onda faqat 
bilim olish kerak, bolalarim . D unyoning tosh-tarozisi 
bor, ham m ayam olim -u ulam o b o ‘lavermaydi. Kasb-u- 
koringizdan q a t’iy nazar rostm ana odam b o ‘lish uchun
288

---

ham o ‘qishingiz kerak. H adem ay V atanim iz mustaqil 
boMadi. M en bu ozodlikni bir um r kutib yashadim . 
Ammo u baxtli kunlam i k o ‘rish menga nasib et- 
maydigan k o ‘rinadi. Zero, siz k o ‘rasiz, men bunga 
ishonaman.
Hoji buva chuqur tin olib, osm onga tikilib qoldilar. 
K alxatga o ‘xshash qandaydir bir qush qanotlarini yoz- 
ganicha tepam izda charx urib aylanar, xuddi « bo‘l- 
b o ‘l» deganday g ‘ayritabiiy ovoz chiqarib q o ‘yardi.
- Bobom aytdi dersiz, tez orada bu adolatsiz, z o ‘- 
ravon tuzum o ‘z-o ‘zidan yem iriladi, parchalanib ketadi. 
Chunki ular Xudoga ishonm aydilar, yaratganni tan 
olm aydilar. Bu yomon, bu yomon.
D onishm and boboning hech qachon, hech qayerda 
aytilm agan anchayin tushunish qiyin b o ‘lgan so ‘zlarini 
eshitib, ensam iz qotdi. Q anaqa mustaqillik, qanday 
ozodlik haqida gap borayapti? T u g ‘iliboq ongi jilov- 
langan, m iyasining o ‘tkir fikrlovchi qismi o ‘chirib 
qo ‘yilgan biz bolalam ing aqlim iz hali bunga yetmasdi.
M ashina tekis y o ‘lda yelday uchib borar, tushirilgan 
oyna oldida k o ‘kraklari ochiq, oppoq soqoli hilpirab 
atrofni m a’yus kuzatib borayotgan Hoji boboga:
- O ynani k o ‘tarib oling, sham ollab qolasiz, - dedim.
O 'y g a c h o ‘mgan bobo beparvo q o ‘l siltadilar.
- Q o ‘yavering... Endi nim at>o‘lsa b o ‘lar.
Q ishloqqa kirib borgunim izcha boshqa hech kim
churq etib o g ‘iz ochm adi. 0 ‘yga tolgan Hoji buvani 
uylarida qoldirib chiqayotganim da ortimdan ergashib, 
o ‘zlariga o ‘zlari javraganday:
- Y ana bir-ikki yil yashasam kerak, deb o ‘ylar- 
dim , - dedilar.
Hayron b o ‘lib ortim ga o ‘girildim.
- N im alar deyapsiz bobo?! Hali uzoq yashaysiz.
- A ytganingiz kelsin-u, tushim da M uqim iy domla 
meni otlariga mindirib olib ketdilar-da.
289

---

Seskanib ketgan bo'lsam -da, o ‘zimni q o ‘lga olib 
dalda berishga kirishdim.
- Tushga nim alar kirmaydi. Hali baquvvatsiz, rang- 
ro ‘yingiz ham qip-qizil. Hali k o ‘p yashaysiz, bobo.
- Inshaalloh, Buncha shoshasiz, duo olib ketmay- 
sizmi? D uoda gap k o ‘p, dem aganm idim sizga.
K o‘cha eshikkacha kuzatib chiqqan Hoji buva qib- 
laga yuzlanib q o ‘llarini ochdilar.
- Iloho omin! Sizga Xudo uzoq um r bersin. Tuproq 
olsangiz, oltin bo ‘lsin. Siz kelajakda obro‘yi baland, 
hurmatli inson b o ‘lasiz, inshaalloh.
Chin dildan qilinayotgan duolar qulog‘imga kirib 
tursa-da, har safar xayolim boshqa joyda b o ‘lar, jis- 
mimni qandaydir beparvolik chu lg ‘ab olardi. Bugun 
ham shunday b o ‘ldi. Kechki payt ovozi d o ‘rillab, 
endigina m o ‘ylabi sabza urayotgan biz erkakchalar osh 
qilishga kelishib olganim iz bois duo kaltaroq b o ‘lishini, 
ayni dam da choyxonaga kech qolayotganim ni o ‘ylab 
bezovta edim. Hoji buva yuz ifodalarim dan hammasini 
sezib turgan ekanlar.
- M ayli, siz shoshib turibsiz-u, o ‘g ‘lim, am mo sabr 
bilan duoni olib q o ‘yavering. Duoning kuchini keyin 
bilasiz. H ayotingiz davom ida katta-katta, aqlli odam lar 
gapingizga quloq soladi, sizga k o ‘makchi b o ‘ladi. 
Qaysi ishga q o ‘l ursangiz, om ad yor b o ‘ladi. U paytda 
men oldingizda b o ‘lmayman. Hali bu kunlam i k o ‘p 
qo ‘msaysiz. 0 ‘shanda bizlam i ham yod etib tilovat 
bilan ruhim ni shod etasiz, degan um idim bor. Ilohim, 
ikki dunyo saodatiga erishing. Om in, A llohu akbar!
X ayr-m a’zum i qisqa qilib, choyxonaga shoshildim.
«M uqim iy dom la otlariga m indirib ketdilar». Tuni 
bilan bu so ‘zning ta ’sir kuchi oshib, Hoji buvaning 
m ahzun qiyofalari k o ‘z o ‘ngim dan ketmadi. Nahotki... 
B o ‘lishi m um kin emas. Yom on fikrlam i boshimdan
290

---

quvib, o ‘zim ga tasalli berarkanm an, ertaga m aktabdan 
so ‘ng u kishini birrov ko ‘rib o ‘tishni niyat qildim.
Darsdan ertaroq chiqib, qadrdon hovli tom on oshiq- 
dim. Taassufki, bobo ko ‘rpa-to‘shak qilib yotib olgan, 
bem or boshida valaqlashayotgan qizlar d o ‘xtir yozib 
bergan dorini otalariga ichirolm ay xunob edilar.
- Kelib yaxshi qildingiz, - dedilar Hoji buva yotgan 
joylarida qo4im ni siqib. - Peshin namozini o ‘qiganim 
y o ‘q. Tahorat olishim ga qarashib yuborasiz.
Boboning bellariga kuchli o g ‘riq kirgan, hatto qimir- 
latish ham am rim ahol edi.
- Shu ahvolda nam oz o ‘qishingiz shartmi, bobo. 
Tuzalganingizdan so‘ng o ‘qib olarsiz, - dedim o g ‘riq 
zaptiga olayotganini sezib.
Ustoz q a t’iy bosh silkidilar.
- 0 ‘n ikki yoshim da ibodatni boshlagan b o ‘lsam, 
hali biror m artayam nam ozni qoldirmadim. Keling, shu 
safarh am qazo b o ‘lmasin.
O talarining nam ozga hozirlanayotganidan quvongan 
qizlar xotirjam tashqariga chiqib ketdilar. Hoji buvani 
obrez chetiga o ‘tirgizib, bir am allab tahorat olishlariga 
k o ‘m aklashdim . Chidab b o ‘lmas o g ‘riqqa dosh berib 
poklanayotgan qariyaning e ’tiqodi shu darajada kuchli 
ediki, tahoratni k o ‘ngillari to ‘lgunicha, nuqsonsiz baja- 
rishga tirishardilar. Eng ajablanarlisi, joynam oz ustida 
ham m a azoblar unutildi. Ibodat to ‘la-to‘kis bajarildi. 
Salom berib nam ozni ado etganlaridan so‘ng o g ‘riqqa 
chidolm agan bobo ingragancha q o ‘llarini ikki yonga 
yozdilar. Q o ‘ltiqlaridan asta k o ‘tarib o ‘rinlariga yotqiz- 
dim. Y otgan joylarida q o ‘limni siqib tabassum qildilar:
- Q abrim ni M irzaqul g o ‘rkov kovlasin. Janozaga 
M ulla M a’sudxon qori-dom la o ‘tsinlar.
- U nday demang, hali k o ‘p yashaysiz, - dedim 
o ‘pkam to ‘lib.
291

---

- Siz eshitib q o ‘yavering, bolam. Ana endi opala- 
ringizni chaqiring.
Eshik ortida o ‘tirgan ayollar chopib uyga kirdilar. 
Hoji buva qizlariga qarab jilm ayarkan:
- Boshimni k o ‘taring, - dedilar.
Shoshib boshlarini ko'tardim . U stozning lablari bili- 
nar-bilinm as pichirladi.
- La ilaha illalloh, M uham m adar rasululloh.
Yillar davom ida o ‘limini kutib yotgan kasallar qo- 
lib, peshin nam oziga ilhaq Hoji buva qarzlaridan qutu- 
lib, osongina dorul baqoga rihlat qildilar. Haq sub- 
hanahu taologa bo'lgan cheksiz m uhabbat, pokiza 
tu yg'ularga y o ‘g ‘rilgan 
ruh o ‘z oshyonini tark etdi. 
K em tik ko ‘nglim ni to ‘ldirib, boshim ni silagan m a’na- 
viy otam dan ayrilib qoldim.
Janozaga tum onat odam y ig ‘ildi. H am m aning k o ‘zi- 
da yosh. Yurib b o ‘lmas katta olom on tepasida tebranib 
qo ‘lm a-qo‘l o ‘tayotgan tobut asta-sekin oxirgi manzil 
tom on yaqinlashib borardi.