N a b ijo n qo dirov

ONA TARBIYASI
Tovug‘im iz kurk b o ‘ldi. Yaxshi niyat bilan o ‘n 
besh dona zotdor tovuqlar tuxum ini topib bostirdim . 
Tez orada k o ‘rinishi bir xil, o ‘n ikkita sap-sariq j o ‘ja- 
lar dunyoga keldi. Bolalarini ergashtirib yurgan ona 
tovuqni kuzatib kayfiyatim k o ‘tarildi. Ularning k o ‘pa- 
yayotganidan quvondim.
0 ‘lja topgan ona tovuq g ‘alati ovoz chiqarib bola­
larini chaqirdi. M ustaqil yem ish izlab har tom onda 
sang‘ib yurgan j o ‘ja lar chaqiriqni eshitib, darhol onasi 
tomon chopdilar. B a ’zan ona tovuq j o ‘jalariga qarab 
tanbeh berganday, kuyingansim on chu g‘urlab qoladi.
Bebosh j o ‘ja la r esa boshqa qaytarilm aydi, degan- 
day erkalanib onasining pinjiga suqiladilar. Juda qiziq 
tomosha.
Shu m itti jonivorlar ham o ‘z tilida nim alam idir 
gaplashayotganini k o ‘rib, hayratga tusham an. Tovuqlar 
ham biz o ‘ylaganchalik aqlsiz emas ekan, degan 
fikrlar o ‘tadi xayolim dan. U larga boTgan qiziqishim
kundan kun ortib boraverdi va ulam i k o ‘paytirish y o ‘1- 
larini izlay boshladim . Ellikta to vu g‘im b o ‘Isa, kuniga 
bittadan tuxum bersa, deb darrov pulini hisoblashga 
tushaman. Shirin-shirin xayollar suraman.
A xir tovuqni bekorga yetti xazinaning biri deyishm a- 
gandir. Shunday kunlam ing birida qishlog‘imiz m aga- 
zinida inkubatsiya j o ‘jalari sotilayotganini eshitib cho-
95

---

pib bordim. Chindanam odam lar talashib-tortishib 
chiy-chiylayotgan mitti j o ‘jalam i sotib olishm oqda edi. 
Kimdir «O nasiz j o ‘jalam i boqib b o ‘lmaydi. Bu juda 
nozik jonivor, sal narsaga o ‘lib qolaveradi», deganini 
eshitib, unchalik parvo qilmadim. Chunki biznikida 
ona tovuq bor edi-da. B esh-o‘ntasini olib, j o ‘jalarim ga 
q o ‘shib q o ‘ysam kifoya, katta b o ia v erad i. Qolaversa, 
uydagi j o ‘jalarim bilan bir xil ekan. Onasi ham farqlay 
olmaydi.
Shunday xayollar bilan o ‘ntasini sotib oldim-da, 
uydagi j o ‘jalarim ga q o ‘shib q o ‘ydim. Kunlar o ‘taverdi. 
Keltirgan j o ‘jalarim negadir ona tovuqqa ergashmas, 
chaqiriqlariga ham mutlaqo quloq solmas edi. B a’zan 
patlarini hurpaytirib, xonaki j o ‘jalarga qarshi o ‘jarlik 
bilan jangga shaylanadi. Buni k o ‘rgan ona tovuq 
shovqin k o ‘tarib, quloqsiz bezorichalam i quvlab qoladi. 
Eshitganim rost b o ‘lib chiqdi. Q anchalik harakat qil- 
may, olib kelgan j o ‘jalarim birin-ketin o ‘la boshladi. 
U lardan to ‘rttasigina yashab ketdi, xolos. Shunisigayam 
xursand b o ‘ldim. H arqalay ham m asi o ‘lib ketmadi- 
ku. Tez kunda j o ‘jalam in g boshida mitti tojlar paydo 
b o ‘lib, u lg ‘aya boshladilar. O na tovuq bolalari bilan 
chorvoqda sayr etsa, m ening o lg ‘irlarim hovli sahnida 
o ‘ynab atrofni iflos qila boshladi. Haydasam, sal nariga 
boradi-da, poylab turib yana kelaveradi. B esh-o‘n kun 
tirikchilik tashvishlari bilan band b o iib , tovuqlarga 
e ’tibor berolm adim . Ishlarimni bitirib uyga kelgandim, 
onajonim y o zg ‘irib qoldi.
- Bu, olib kelgan tovuqlaringni ahvoliga bir qara, 
Davronjon.
- N im a qipti tovuqlarim ga? - dedim hayron b o ‘lib.
- Na chaqirganni tushunadi, na kisht deganni... 
B ulam ing ustiga bir qaragin, ham m a y o g ‘i loy, balchiq. 
Q ayerlarga kirib chiqadi, hayronman. Yana shu ahvolda 
tap tortm ay dasturxonga bostirib kelaveradi. Tovuq
96

---

ham shunchalik sur bo'ladim i-ya. Hech b o ‘naqasini 
ko‘rm agandim. Onarnning gapidan keyin tovuqlarim ga 
diqqat bilan razm soldim. X onaki tovuqlar oppoq, 
chiroyli, shu bilan birga itoatkor va tartibli edi. Inku- 
batsiyadan chiqqanlari esa kir-chir, patlari to ‘kilib, 
juda xunuk k o ‘rinish olgandi. O na tarbiyasidan m osuvo 
b o ig a n bechora yetim chalarim ga qarab rahm im keldi. 
Beixtiyor onarnning o ‘gitlarini esladim:
- K o‘rgan odam ingga birinchi b o ‘lib salom ber. 
Nonni o ‘ng q o ‘ling bilan ushla. Tamaddi qilishdan 
oldin B ism illahir rohm anir rohiym desang, ovqatga 
baraka kiradi. Taomga kattalardan oldin q o ‘l uzatma. 
D asturxonga fotiha qilib, keyin o ‘m ingdan turgin. 
Tirnog‘ingni o ‘stirma, makruh b o ‘ladi. C h o‘ntagingga 
qo‘lingni solib yurma. 0 ‘g ‘rimisan, hushtak chalma. 
Qisqa, lo ‘nda gapir. Uyatli joylaringni o ‘ng q o ‘ling 
bilan ushlam a va hokazo...
Yashasin onalar!