Muzokaralar olib borishning psixologik jihatlari. Reja

Raxbar faoliyatida muzokara. Muzokara olib borish ko’l ami juda keng bulib, bu soxa tashkilotdagi ayrim ziddiyatli xolatni ijobiy yo’nalishda xal etishdan boshlab, toki sarmoya jalb etishdagi ko’l ay pozitsiyani ko’l ga kiritishga va xatto ziddiyatdagi tomonlarni yarashtirish yulida vositachilik vazifasini bajarish maqsadida xam ko’l laniladi. SHu bois, raxbar Muzokara olib borishga oid asosiy konun va qoidalarni bilishi, ulardan amaliy tarzda foydalana olishi lozim. Muzokara bu, nafakat biron masala yo’zasidan fikr almashish, balki Muzokara ishtirokchisi bulmish raxbar orqali uning tashkiloti xaqida xulosa chikarish manbai xamdir. Demak, Muzokara olib borish maxoratiga ega raxbar xatto o‘rtame’yona tashkilotni xam boshka rakobatdosh tashkilotga nisbatan afzallik tomonini namoyon etish kobiliyatiga xam ega. Ushbu jumlalarni ukigan ukuvchida Muzokara bu, yo‘q narsani bor kilib kursatish maxorati emasmikan, degan fikr tuFilishining mutlako tarafdori emasmiz. Raxbar o’z tashkiloti imkoniyatlari, uning kuchli tomonlarini yaxshi tasavvur kila olishi va bu xususiyatlarni yanada ijobiy tarzda takdim eta bilishi lozim. Bu jarayon raxbardan nafakat o’ziga, balki, tashkilot xodimlariga ishonchni, kelajakka katta umid bilan qarashni va shaxsning muvaffakiyatga yo’nalishini ifodalaydi.

Muzokaralar turli sharoit va tomonlar ishtirokida utadi. Bu esa, Muzokaraning oson kechmasligini, bu jarayon davomida turli-tuman kutilmagan omillar ta’siri mavjudligini asoslaydi. Odatda Muzokara har qanday murakkab to’zilma singari bir necha asosiy bulaqlardan iborat: Muzokara mazmuni, mulokot, munosabatlar, tadbirlar (qoidalar, muxokama tartibi, protokol). Muzokaraning jarayon sifatida murakkabligi shundaki, ushbu sanab o’tilgan har bir kism dolzarb axamiyat kasb etadi va Muzokara natijasining xal etishga o’z ulushini kushadi. Masalan, Muzokaraga oldindan tayyorlanish, xamma xujjatlarni batafsil urganib, mulozamat qoidalarini o’rniga kuyib ijro etish mumkin, lekin xamsuxbatimiz milliy xususiyatiga oid ba’zi jixatlarga e’tiborsizligimiz butun o’rinishimizni zoe ketkazishi mumkin. Bu jixatlarni Muzokaraning tashki tomoni, pustlogi deb atash mumkin. Lekin bu jarayonning ichki tomoni xam borki, unda Muzokaraga tayyorlangan tomondan qator vazifalarni amalga oshirish talab etiladi. Bu vazifalara qatorida quyidagilarni sanab utish mumkin:

• 
  o’zga tomonda kizikish uygotish;
  
• 
  masalaga yo’zasidan o’z nuktai nazarini tugri tushuntirishga erishish va shu bilan birga o’zganing qarashi xaqida tula-tukis tasavvurga ega bo‘lish;
  
• 
  o’zga tomonda xayrixoxlik harakatlarini uygotish;
  
• 
  birgalikdagi faoliyatni amalga oshirish va o’zgada mas’uliyat uygotish.
  

Ushbu vazifalarni amalga oshirish Muzokaraning muvaffakiyatini ta’minlovchi asosdir.

Raxbar vakolatidagi imkoniyatlardan kelib chikkan xolda aytish mumkinki, tashkilot raxbari olib boradigan Muzokaralar ichki yoki tashki turlarga bulinishi mumkin. Ichki Muzokaralar - tashkilot ichidagi muammoga yunalgan bulib, ushbu Muzokarani ko’l lash zarurati mazkur sharoitda Boshqaruvning odatiy uslublari o’z kuchini yo‘qotganligi bilan asoslanadi. Bundan tashkari tashki Muzokara xam mavjud va u o’z navbatida bir necha darajaga bulinishi mumkin: mamlakat doirasidagi soxada, soxalararo va xalkaro Muzokaralar. kayd etilgan pogonalarga qanchalik yuqori kutarilsak, bunda amalga oshuvchi Muzokaraning axamiyati xam shunchalik oshib boraveradi. Xush, qanday xolda Muzokaraga murojaat etiladi va kay sharoitda Muzokarasiz xam ish kurit mumkin. Muzokaraga murojaat etish xollari quyidagicha: bir tomonlama harakat natija bermaydi; masalaning echimi konun bilan belgilanmagan; masalani sudgacha xal etish samaralirok bulgan takdirda va shu kabi nostandart vaziyatlarda. Odatda Muzokaralarning tashkiliy, xuquqiy, axlokiy tomonlari farqlanadi va ular Muzokara shaqliga ko’ra turlicha mazmunga ega. Masalan, xalkaro munosabatlar soxasidagi Muzokaralar aniq kayd etilgan qoida va me’yoriy tomonlariga ega bo‘lsa, xujaliklararo uchrashuvlar doirasidagi ko‘pgina uchrashuvlar tomonlarning ko’l sikishi orqali xam tasdiklanib ketaveradi. Lekin Muzokara kay darajada amalga oshirilmasin uning natijasi kelishuvdan va ushbu kelishuvni u yoki bu shaqlda kayd etishdan iboratdir.