Mutolaa madaniyati va ritorika



Download 0,51 Mb.
bet62/64
Sana16.06.2022
Hajmi0,51 Mb.
#678027
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   64
Bog'liq
Mutolaa madaniyati va ritorika

Qadimgi Yunonistonda nutqning lo‘nda, jozibador bo‘lishiga katta e’tibor berishgan. Greklar Meneley nutqi kabi qisqa-lakonizm (fikrni qisqacha, lo‘nda qilib ifoda etish) usulidagi nutqni juda yaxshi tinglaganlar va yoqtirganlar. Notiqlikda talaffuzga ham katta e’tibor berish kerak. Bu haqda rimlik notiq Kvintilion shunday deydi: «Sen shunday gapirki, sendan har bir kishi tushuncha olsin».
Fikrni qisqa, lo‘nda qilib ifodalash hozirgi vaqtda ham og‘-zaki va yozma nutqning muvaffaqiyati hisoblanadi. Bu haqda A.P.Chexov: «Qisqalik - iste’dodning singlisi», - deganida tamoman haq edi. Notiqlik san’atining muvaffaqiyatida notiqning tabiiy qobiliyati, ta’sirchanligi, hayotiy idroki, chuqur sezgirligi muhim o‘rin tutadi. Lekin hamma vaqt notiqning tug‘ma qobiliyatigina emas, balki birinchi navbatda uning mehnatini ham hisobga olish lozim. Rimlik mashhur notiq Sitseron: «Kishi shoir bo‘lib tug‘iladi, notiq bo‘lib yetishadi», deb bejiz ta’kid-lamagan.
Notiqlik san’ati va uning o‘ziga xos xususiyatlari. Notiq shaxsining notiqlik san’atini go‘zal nutq so‘zlash yo‘nalishi va ko‘rinishi jihatdan tasniflash mumkin. Haqiqatan, insonlarning go‘zal nutqini har xil soha va ko‘rinishlarga ajratish mumkin.
Go‘zal nutq bu inson hayot faoliyatining ma’lum bir soha-larida goh ijtimoiy, goh siyosiy, goh iqtisodiy mavzularda o‘qiladi. Ularning xilma-xilligi bu mavzularni tasniflash uchun imkoniyat yaratadi. Nutqning go‘zal bo‘lishi bevosita notiqning qaysi yo‘na-lishda bemalol, erkin va go‘zal gapira olishiga bog‘liq. Mana shu tomonlarni hisobga olgan holda taxminan quyidagi chizmada aks ettirilgan tasnifni beramiz.
Go‘zal so‘zlash tizimi

a) Yo‘nalish (soha)

b) Turlari

1) ijtimoiy-siyosiy go‘zal so‘zlash

ijtimoiy-siyosiy ma’ruza hisobot nutqi siyosiy miting nutqi tashviqot nutqi

2) akademik (auditoriyada) go‘zal so‘zlash

oliy o‘quv yurtidagi ma’ruza ilmiy nutq ilmiy ma’lumot

3) suddagi go‘zal nutq

prokuror yoki ayblovchining nutqi oqlovchi yoki himoyachi nutqi

Go‘zal nutq uchun umumfalsafiy va xususiy metodlar, jumladan, badiiy metodlar ham birgalikda asos bo‘lib xizmat qiladi. Notiq bu hollarda obrazlar, metaforalar, san’at asarlaridan foydalanadi. Bundan tashqari, notiqning qiyofasi, fikrlash tarzi, gapirish usuli, auditoriyani his etishi va o‘z fikrlari bilan o‘rtoqlasha olishi nutqning yanada jozibaliroq bo‘lishiga xizmat qiladi.

Download 0,51 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   64




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish