Mustaqillik yillarida O‘zbekistonda bozor munosabatlariga asoslan- gan

tijorat kuchlarini 
intensifikatsiyalash (jadallashtirish
) boshqaruv konsepsiyasi (savdo 
konsepsiyasi) yo‘nalishi o‘z o‘rniga ega bo‘ladi. Ko‘plab firmalar 
mahsulotlarini o‘tkazishda qiyinchilikka uchragach, ushbu konsepsiyaga 
moslasha boshlaydilar, ularda qayta ishlab chiqarish belgilari paydo bo‘ladi. 
Shuning uchun bunday marketing agressiv (tajavvuzkor) marketing nomini 
olgan. Savdoda muammolarga uchragan kompaniyalarningmaqsadi – jamiyat 
ehtiyojmand bo‘lgan tovarlarni ishlab chiqarish emas,avval ishlab chiqarilgan 
tovarlarni sotish bo‘lib qoladi. 
Tijorat ishlarini intensivlashtirish yoki sotuv konsepsiyasining asosiy 
maqsadi - firma ishlab chiqargan mahsulotlarni samarali sotishga 
yo‘naltirilgan 
xatti-harakatlardan 
iborat.Marketingning 
sotuvni 
rag‘batlantirish, reklama, targ‘ibot, turli aksiyalar e’lon qilish orqali 
iste’molchilarni o‘ziga jalb etish va ishlab chiqarilgan mahsulotlarni samarali 
sotish - konsepsiyaning falsafasidir. Har bir xaridor firmaning mijoziga 
aylanishi uchun marketologlar ulardan so‘rovnomalar o‘tkazish orqali tovar 
haqidagi fikrlarini, tovar bahosini, ularni qoniqtirishi yoki narxning 
yuqoriligi haqida fikrlarini inobatga olgan holda firma keyingi faoliyatini 
rejalashtiradilar. Ko‘p hollarda bozorni o‘rganmay mahsulot ishlab chiqargan 
firma bozorda to‘yinish hosil bo‘lgan tovarni ishlab chiqargani uchun 
sotishda qiynalib, mazkur konsepsiyani qo‘llashi kerak. 
F. Kotler bu konsepsiya samarasini quyidagicha asoslaydi: 

Xaridorlar o‘z manfaatlarini himoyalanishini biladilar. 

Xariddan qoniqmagan xaridorlar tezda bu hissiyotni unutadilar. 

Bunday xaridorlar o‘z fikrlarini boshqa xaridorlar bilan bo‘lish- 

---

23 
maydi. 

Xariddan qoniqmagan xaridor jamoat tashkilotlariga, masalan, 
iste’molchilar huquqini himoya qiluvchi qo‘mitaga shikoyat bilan murojaat 
qilmaydi, chunki chegirma bilan tovarni sotib oladi va h.k. 

Chegirmalar va aksiyalar davrida juda ko‘p potensial xaridorlar 
firma mahsuloti xaridoriga aylanadilar. 
Shunday bo‘lishiga qaramasdan, bu konsepsiya firma tomonidan 
iste’molchilar xohishi – talabi inobatga olinmasdan ishlab chiqarilgan 
mahsulotlarni sotishga yo‘naltirilganligi uchun uning hayotiylik davri uzoq 
emas.