Mustaqillik yillarida O‘zbekistonda bozor munosabatlariga asoslan- gan

Marketing rivojlanishining 5 ta bosqichi 
 
4
“O’zbekiston milliy ensiklopediyasi Davlat ilmiy nashriyoti. Toshkent 2003-y. 

---

16 
Mijozni 
qanoatlantirish 
Foyda olish (yoki 
muvaffaqqiyatga 
erishish) maqsadi 
Rivojlangan mamlakatlarda «Realizatsiya davri» 1950-yillargacha davom 
etdi. Sotish hajmi yetarli darajada edi. Lekin muammo kom- paniya nimaga 
ko‘proq ahamiyat berish kerakligini aniqlash edi. Kom- paniyalar uchun ilmiy 
izlanish olib borish, sotib olish, ishlab chiqarish, jo‘natish va sotishni bog‘lab 
turadigan odam kerak edi. Shunday qilib, 
«Realizatsiya davri»ni «marketing bo‘limi davri» egalladi. «Marketing bo‘limi 
davri» - kompaniyaning barcha marketing ishlari faqat bir bo‘lim tomonidan 
olib boriladi va qisqa muddatli rejalari tuziladi. 
1960-yillarga kelib esa ba’zi bir kompaniyalar faqat marketo- loglardan 
iborat holda ishni boshladi. Hatto, marketing kompaniyalari ishchilarining 
ba’zilari «Marketing bo‘limi davridan» chiqishgan edi. 
1.3-rasm. 
Marketing kompaniyasi 
 
«Marketing kompaniyasi davri» - qisqa muddatli marketing reja- 
lashtirishga qo‘shimcha uzoq muddatli marketing rejalarini ishlab chiqadi va 
butun korxona marketing kompanyasi asosida ish olib boradi. Marketing 
kompaniyasi juda oddiy, lekin juda muhim. Marketing kompaniyasi yangilik 
emas. Lekin ko‘pchilik boshqaruvchilar bu so‘zni eshitib vahimaga tushadi. 
Shuning uchun ular o‘zlari uchun oson bo‘lgan mahsulotni ishlab chiqarish, 
uni sotishga harakat qiladi. «Ishlab chiqargan mahsulotni sotishdan ko‘ra 
sotiladigan mahsulotni ishlab chiqarish maqsadga muvofiqdir», ya’ni aqlli 
boshqaruvchi esa ishlab chiqarishdan ko‘ra ko‘proq marketingga e’tibor 
qaratadi. Marketingga moyil korxona o‘zi ishlab ishlab chiqargan mahsulotni 
sotishdan ko‘ra mijozlarga kerakli narsani ishlab chiqarishni ma’qul ko‘radi. 
Masalan, Ford Motors «Mijozlar tajribasi» dasturiga muvofiq Ford 
kompaniyasining turli bo‘limlaridagi ishchilari Fordning minglab mijozlari 
bilan uchrashib, ularning xohish va istaklarini o‘rganishdi va ishlab chiqarish- 
ga tatbiq qilishdi. 
Marketing 
kompaniyasi 
Kompaniya 
say- 
harakatlari 

---

17