Mustaqil ish mavzu: Ovqatlanish gigiyenasi toshkent 2022 Ovqatlanish gigiyenasi reja

Vitamin E - toko/erol.
Bu nom bilan kimyoviy strukturasi yaqin va biologik ta’siri o’xshash,
asosan bir qancha birikmalar birlashtirilgan. Bu vitamin spermatogenezni,
homilani o’sishi, homiladorlikni kechishini yaxshilaydi. Mushaklarda
moddalar almashinishiga yaxshi ta’sir ko’rsatadi. Vitamin E
yetishmasligi yaxshi almashinishiga progressiv muskul distrofiyasiga va
degenersiyaga olib keladi.
Mushak tolalari parchalanadi, uning o’miga qo’shuvchi to’qimalar
hosil bo’ladi. Bu esa mushakni quvvatini pasaytiradi. Vitamin E unayotgan
bug’doyda, paxta, kungaboqar, jo ’xori moylarida bor. Dukkakli
o’simlikIarda, jo ’xorida, sigir yog’ida, go’shtda, tuxum sarig’ida nisbatan
ko’pdir.
Vitamin E ning kunlik me’yori aniqlangan emas. Tekshirishlar natijasida
sportchilarda va hayvonlarda jism oniy mehnat, trenirovka vaqtida
qonning suyuq qismida vitamin E ning miqdori kamayganligi aniqlangan.
Sportchilarning kundalik ovqatida 15-20 mg borligi aniqlangan. Bu
miqdor jismoniy tarbiya bilan shug’ullanayotgan, og’ir jismoniy mehnat
bilan shug’ullanayotganlar uchun kam. Shu sababdan balog’atga yetgan
sportchilar qo’shimcha 100-300 mg vitamin E olishlari kerak. 0 ’smirlar
uchun 50-100 mg. Velosiped poygasiga 2 soat qatnashuvchi sportchilar
sutkada 150 mg, o ’smirlar uchun 100 mg, 18-14 yoshdagi vaterpolistlar
50 mg vitamin E qabul etishlari lozim.
Vitamin D - kalsifero.
Bu vitamin kalsiy va fosfor tuzlarini almashishini boshqarib turadi.
Bu vitamin yetmaganda suyakda kalsiy to’planishi buziladi, natijada suyak yumshoq va egiluvchan bo’lib qoladi, Bolalarda bu vitamin yetishmasligidan
juda og’ir raxit kasailigi paydo bo’ladi, bunda o’sish to’xtaydi, ko’krak qafasi deformatsiyalanadi, umurtqa pog’onasi, qol va oyoq suyaklarida har xil ko’rinishda o’zgarishlar sodir boladi. Katta yoshdagi odamlarda suyakni sinuvchanligi (osteoporoz) kuzatiladi, singanda suyaklar juda kech va yomon bitadi. Og’ir darajasida esa suyaklar yumshoqlashib (osteomolyatsiya), tishni kariesi juda ko’plab uchraydi.
Vitamin D eng ko’p ozuqa moddalaridan baliq jigari, baliq tuxumi, tuxum
Sarig’, sut mahsulotlari, lekin eng konsentrlangan manbai vitaminlashtirilgan
baliq moyidir. Bir kunlik m e’yori bu vitamin uchun aniqlanmagan.
Oddiy kundalik ozuqa moddalari bilan odam yetarli darajada bu vitaminni qabul qiladi.
Ultrabinafsha nurlar ta’sirida bu vitamin endogen hosil boMishi
mumkin. Shimolda yer ostida ishlaydigan odamlarni sun’iy ravishda
ultrabinafsha nurlar bilan nurlantiriladi. Bolalarga va homilador ayollarga
maMum bir vaqtda vitaminlashtirilgan baliq moyi beriladi.
Polivitaminli preparatlar hozirgi vaqtda juda keng koMamda, shu
jumladan sport amaliyotida ham ishlatilmoqda. Nerv-psixik va jismoniy
ta’sirga har vaqt duch keladigan sportchilar tanasida har xil metabolik
jarayonlar, ularda har xi! vitaminlarga blgan ehtiyojni oshiradi. Sport
bilan shug’ullangan vaqtda eng oldin askorbin kislotasiga, tiamin, riboflavin,
niatsin, tokoferolga hamda vitamin A ga m e’yoridan ortiqcha
ehtiyoj tug’iladi. Bu vitaminlarga bo’Igan ehtiyoj asosan energiya sarflanishiga
hisoblab topishni akademik Pokrovskiy tavsiya etgan:
Askorbin kislota (vitamin C) har 1000