Musiqa nazariyasi

 -
birinchi va yakunlovchi
 -
qismini aniq formal 
farqlashga erishildi.
Motsart bu shakldan juda keng va turlicha foydalangan. Uning rondosi 
kо‘pincha Betxovennikidan murakkabroq va tahlil uchun ancha qiyin.
Motsartning yigirmata sonatasida о‘n beshta rondo mavjud. Betxovenning 
о‘ttiz ikki sonatasida, ayniqsa final qismida, rondo-sonata juda kо‘p uchraydi. 
Yorqin ifodalangan sonata konflikt dramaturgiyadan xoli bо‘lgan «final» rondosi 
siklning birinchi, sonata qismiga о‘zining bosiqligi va rivojlanish hajmining 
kattaligi bilan qarshi qо‘yiladi.
О‘zining sikldagi(turkumdagi) ishtirokidan tashqari rondo-sonata shakli 
mustaqil pyesalar sifatida ham keng qо‘llaniladi.
Rondo-sonata Shubert va XIX asrning boshqa kompozitorlari ijodida 
keyingi rivojini topgan.
Rondo-sonata shaklidan О‘zbekiston kompozitorlari ijodida ham keng 
foydalaniladi. Masalan, M.Tojiyevning 3-simfoniyasi finalida erkin talqin qilingan 
rondo-sonata shakli qonuniyatlari kо‘zga tashlanadi.
Asosiy tushunchalar: 
Rondo-sonata 
deb rondoning asosiy belgisi mavjud bо‘lgan – bosh partiya 
kamida uch marta о‘tkazilgan shaklga aytiladi. Uning о‘tkazmalari orasida 
joylashgan lavhalar orasida birinchi va uchinchisi mavzu jihatidan bir xil, ustiga 
ustak, birinchi lavha bо‘ysundirilgan, uchinschi lavha esa asosiy tonallikda 
keltiriladi.
Rondo-sonata sonata shaklidan ekspozitsiya va
 
reprizaning ikki asosiy 
bо‘limdan (bosh va qо‘shimcha partiyalardan) emas, balki uch qismli simmetrik 
shakl sifatida uch bо‘limdan tashkil topishi bilan farq qiladi.
Tahlil uchun material 

---

105 
Betxoven. Fortepiano uchun sonatalarining finallari: oр. 2 № 2; oр. 2 № 3. 
oр. 7 № 13; oр. 14 № 1; oр. 22; oр. 26; oр. 27 № 1; oр. 28; oр. 31 № 1; oр. 90.
Glazunov. Fortepiano uchun b-moll sonatasining finali. 
Skryabin. Fortepiano uchun sonata op. 24 va fortepiano uchun op. 20 
konsertning finallari. 
Motsart. Fortepiano uchun sonatalarining finallari: №№ 3, 4, 7, 13 va 17. 
Prokofev. Fortepiano uchun 4- sonataning finali, op. 29. 
M.Tojiyev. III simfoniyaning finali. 
Chaykovskiy. Fortepiano uchun sonata, op. 37; fortepiano uchun konsert, 
op. 23; 3-simfoniyaning finali. 
Shubert. Fortepiano uchun sonatalar finali: op. 42, A-dur (opussiz), B-dur 
(opussiz).