Murakkab sxemalarining ishonchliligini hisoblash usullari Reja: Umumiy ma’lumot. Extimollik turlari

Murakkab sxemalarining ishonchliligini hisoblash usullari


Reja:


1. Umumiy ma’lumot.
2. Extimollik turlari.
3. To’la ehtimollik formulasi

1. Umumiy ma’lumot.
EET da extimollik xisoblashlar buning uchun dastavval ETET dagi mavjud xisoblashlar tugrisida tushunchaga ega bulish lozim. Extimollik nazariyasida ikkita tushuncha asos va tajribalar orasida xam xisoblanadi. Tajriba bu kandaydir okibat bilan tugaydigan kandaydir xarakat tasodifiy tushunchaning okibati u tugagungacha noma’lum bulishi mumkin. Agar tajriba tugagungacha uning yakuni ma’lum bulmasa uni tasodifiy xodisa deb xisoblanadi. Extimollik ikkita ma’lum ta’riflardan kuprok foydalaniladi. Ikkita nisbatan takroriy va aksiomatik kuprok kullaniladi. Birinchi ta’rif bu anik xodisaning paydo bulishi tez va takroriyligi bilan uzviy boglikligini bildiradi. Xar kanday berilgan xodisaning paydo bulishi, takroriyligi, bu vokeaning extimolligi deb ataladigan va uning xosil bulish imkoniyati kancha katta ekanligining ulchovi bulgan sonli kattalikni aniklash uchun xizmat kiladi. Misol: N marta takrorlanadigan va elementar xodisalar deganda A,V,S,D mumkin deb karaladigan 4 ta yakunga ega bulgan tajribani kuramiz. A xodisa N marta V S D xodisalar N N N xodisalar mos xolda takrorlansin. Ayonki
N_A + N_B + N_C + N_D = N (1)
Endi A xodisaning nisbiy takroriyligi
deb aniklaymiz. (1) dan
r_(A) + r_(B) + r_(C) + r_(D) = 1
Faraz kilamiz N soni chegaralanmagan xolda usadi. Bu xolda statistik tartiblangan deb ataladigan vokelik sodir buladi va nisbiy tez takroriyligi r_(A) va kamdan-kam uzgaradi.
Elementar xodisa A ning extimolligi, ya’ni
(2)
deb xisoblash mumkin bulgan kandaydir uzgarmas R(A) kiymatga yakinlashadi. Yukoridagi munosabatlardan kurib chikiladiki:
P (A) + P (B) + P (C) + P (D) + … + P (M) = 1 (3)
va shunday kilish mumkinki, berilgan tajriba yakinida sodir bulishi mumkin bulgan barcha uzaro yukotiladigan xodisalar extimolliklarining yigindisi birga teng bulishi kerak.

1. 
    P (A)  1
   
2. 
   P(A) + P(B) + … + P(M) = 1 uzaroyukotiladiganxodisalarnitulajamlashuchun.
   
3. 
   Imkoniyati yuk xodisaning extimolligi nolga teng.
   Masalan: R(A)=0
   

4. Tula ishonchli xodisaning extimolligi 1 ga teng. Masalan kutichada xammasi bulib 1000 ta karshilik 1om -100 ta, 10 Om - 500 ta, 100 Om-150 ta va 1000 Om - 250 ta turtta nominal rezistorlar bulsin. Faraz kilamizki, kutichadan 1 ta karshilik olinsin, 4 ta nominal bulgani uchun u 4 ta yakunga ega bulishi mumkin. Mos xodisalarning xosil bulishi extimolligini ular kutichadagi turli nominalli karshiliklar soniga proporsional deb xisoblaymiz. 1000 ta karshilik bulganligi uchun natijaviy extimolliklar.
R (1 Om) = 100/1000 = 0,1
R (10 Om) = 500/1000 = 0,5
R (100 Om) = 150/1000 = 0,15
R (1000 Om) = 250/1000 = 0,25
E’tibor kilamizki, bu extimolliklar musbat, ularning yigindisi esa 1 ga teng.