Mundarija O’quv materiallar 4 Mustaqil ta’lim mashg’ulotlari Glossariy 126 Ilovalar 130 Fan dasturi Fan ishchi o'quv dasturi Tarqatma materiallar Testlar Baholash mezoni O’quv materiallari

14-mavzu. Ilmiy uslub janrlari. Doklad.

Ma’ruza bilan chiqish (Doklad).
Ilmiy axborot bilan so’zga chiqishga tayyorgarlikning prosessual tuzilmasi

Maqsadni nazarda tutish

Yangi ilmiy axborotni bildirish yoki hodisalar sababini tushuntirish yoki oqibatlarni muhokama qilish.

Asosiy fikrlar, qoidalarni ifodalash

Matnning yozilishi

Ma’ruza, axborot bilan chiqish.

Nutq so’zlash

Ma’ruzada axborotlarni taqdim etish usullarini tanlash bo’yicha tavsiyalar

Ma'ruzani nimadan boshlash kerak? Quyidagi usullar bilan e’tiborni qaratish mumkin:
Nutq mavzui bo’yicha muammoli yoki o’ziga xos savol berish bilan	Mumkinmi …?.Bu savollarga javob berishdagi muvaffaqiyatli urinishlardan biri ... Afsuski...
Nutq mavzui bo’yicha qiziqarli ko’chirmani aytish bilan	Gapni …… maqoldan boshlayman:……. Bu iborada….
Aniq hayotiy misol aytish bilan	Shunday vaziyatni tasavvur qilaylik….. Bunday vaziyatda….. Qanday….? Qaysi…?
Nutq predmetini aniq hodisa bilan obrazli qiyoslash bilan	…bilan qiyoslash mumkin…. ….Shunday muammoni tasavvur qilish mumkin…
Holat tarixidan boshlash bilan	…da …yuz bergan Holbuki, …bo’lib chiqqan. Bunday natijani qanday izohlash mumkin?

Ma’ruza ilmiy maqolaga to’la muvofiq bo’lishi ham mumkin. Biroq og’zaki nutqning afzalligi shundaki, bunda nutqni turli xil qilish, uni ancha jonliroq chiqarish, ilmiy bayon qat’iyligidan chekinish ham mumkin. Ma’ruza muayyan «ekspromt»ga yo’l qo’yadi, bu bilan tinglovchilar e’tiborini tortadi va nutqni esda qoladigan qiladi.

Shuni esdan chiqarmangki, ma’ruzaning o’ziga xos boshlanishidan keyin mavzu va uning dolzarbligini asoslash, shuningdek ilmiy qoida - tezis aytilishi kerak!
2.Asosiy bayon jarayonida tinglovchilarni qanday qilib qiziqtirish mumkin?

- o’zgacha faktlarni keltirish;
- hamma tinglovchilarga tegishli narsa haqida gapirish;
- aniq va belgili hikoya qilish;
- obrazli qiyoslashlar, solishtirishlarni qo’llanish.
Keltiriladigan obrazlar, qiyoslashlar, solishtirishlarning o’rinli bo’lishi va ulardan foydalanish me’yori haqida eslab turing!