Mundarija. Kirish I bob sonni o‘rganilish tarixi

Morfologik xususiyatlari

• 
  II.Morfologik xususiyatlari: 1) turlanmasligi: Biz ozdan keyin shoir holvafurush tandiridan yangi uzilgan ikkita non bilan juda nafis ishlangan mis lagan kesma holva olib chiqdi: 4 kitob, 10 talaba.
  
• 
  1) otga bog’lanmaganda, son bog’langan sifatlarning ot tushib qolganda (otlashadi). Turlanadi (2 xil tushunchani –miqdor, predmetni, tasavvurni aks ettiradi). (Maqol, afforizm, hikmatli so’zlarda uchraydi). Bilagi zo’r birni yiqar, bilimi zo’r mingni yiqar. (Ikkoviga birov botolmas, otliqqa yayov yetolmas) 10 bir yonda, 100 bir yonda, botir yurar maydonda.
  

Son yasalish sistemasiga ega emas.

• 
  Otlashgan son fikrni stimistik jixatdan ixcham, obrazli ifodalash uchun xizmat qiladi. Hamma turlari ham turlanmaydi, chamali son (-tacha, -lab) –lar, va kasr songa qo’shilmaydi.
  
• 
  I shaxs birlik egalik sanoq son otlashgan formaga qo’shilmaydi: oltim, beshim.
  
• 
  2. Son yasalish sistemasiga ega emas.
  
• 
  3. Sonning turli modal formlarini hosil qilgan forma yasovchi qo’shimchalar bor, -ta, -tacha, -tadan, -ov kabi. Sonning bu modal formalari predmetning to’dasini. Taxminiy miqdorini, taqsimini, joylashish tartibini ko’rsatadi: beshtadan daftar, III kurs, uchchala talaba.
  
• 
  4. Hisob so’zlari bilan qo’llanadi. 2 juft tufli, 1 so’m (pul), 1990 yil.
  

Sintaktik xususiyatlari:

• 
  1. Sifatlovchi aniqlovchi: Sizday yetti yigitim bo’lsa, 7 iqlimni zabt eta olardim.(O).
  
• 
  2. Otlashganda (sanoq, tartib, jamlovchi) ega, kesim, qaratqichli-aniqlovchi, to’ldiruvchi: Biri – kuyovu, biri – kelinchak. Bittasi bulbulu, bittasi chechak (¥.¥). Birning kasofati mingga tegar, mingniki tumanga tegar. (M). Yaxshiligimni unutmagin, gap bitta.
  
• 
  3. Fe’lga bog’langandagi holati: Kibrli Ramozon qoridek odamlar shaharda yuztadan bitta topilar edi (P.T).
  
• 
  4. Ot, sifat, son bilan ifodalaganda aniqlovchi, ega bo’ladi: sonqsifatqot. qishloqda uchta hashamatli bino savlat to’kib turibdi.
  
• 
  5. O’zi bog’langan so’zga bo,be aniq olmaydi.
  
• 
  6. Kesim birgalik nisbati bo’lsa, son, ot bilan birikmaga ega vazifasida bo’ladi: 5 qiz kelishdi.