Mundarija kirish I bob. O‘zbekiston respublikasi buxgalteriya hisobining milliy standarti (22-son bhms) «Chet el valyutasida ifodalangan aktivlar va majburiyatlarning hisobi»

Buxgalteriya balansida aks ettirilishi lozim bo‘lgan axborotlar
77. Xo‘jalik yurituvchi sub’ektning buxgalteriya balansi moliyaviy holatning turli jihat rekvizitlarini aks ettiradigan tarzda taqdim etilishi kerak. Quyidagilar buxgalteriya balansining majburiy elementlari hisoblanadi:
77.1. Moddiy aktivlar;
77.2. Nomoddiy aktivlar;
77.3. Moliyaviy aktivlar;
77.4. Zaxiralar;
77.5. Debitorlik qarzi;
77.6. Pul mablag‘i va pul ekvivalentlari;
77.7. Kreditorlik qarzi;
77.8. Ajratmalar;
77.9. Foiz to‘lashni talab qiluvchi majburiyatlar;
77.10. Xususiy kapital va zaxiralar.
78. Mazkur standartda buxgalteriya balansini taqdim etish zarur bo‘lgan tartib yoki shakl ko‘rsatilmaydi. Buxgalteriya balansining shakli alohida BHMS «Buxgalteriya balansi»da keltirilgan.
79. 77-banddagi majburiy talablar zaxiralarni aks ettirish uchun alohida satrlarni o‘z ichiga oladi.
Taxminiy baholashdan ko‘proq darajada foydalanish orqali baholanishi mumkin bo‘lgan majburiyatlar zaxira hisoblanadi. Sub’ektni va kredit bergan tashkilotlarni zarar oqibatlaridan qo‘shimcha muhofaza qilishni ta’minlash uchun qonun hujjatlari yoki ustavda zaxiralarni tashkil etish ko‘zda tutiladi.
Izohlar, hisob-kitoblar va tushuntirishlarda taqdim etiladigan axborotlar
80. Sub’ekt tushuntirishlarda quyidagilarni yoritib berishga majbur:
80.1. Aksiyadorlik kapitalining har bir toifasi bo‘yicha:
80.1.1. E’lon qilingan aksiyalar soni;
80.1.2. Chiqarilgan, haqi to‘la to‘langan, chiqarilgan, lekin haqi to‘la to‘lanmagan aksiyalar soni;
80.1.3. Aksiyalarning nominal qiymati;
80.1.4. Yilning boshida va oxirida haqi to‘lanmagan aksiyalar sonining kamayishi;
80.1.5. Aksiyadorlik kapitalining har bir toifasiga taalluqli huquqlar, afzalliklar va cheklashlar, shu jumladan dividendlarni taqsimlash va kapitalni qoplashga doir cheklash;
80.1.6. Jamiyatning o‘ziga, xo‘jalik yurituvchi sub’ektga qarashli sho‘ba va uyushgan jamiyatlariga tegishli aksiyalar;
80.1.7. Opsion va savdo kontrakti bo‘yicha emissiya uchun zaxiraga ajratilgan aksiyalar, shu jumladan ularning muddatlari va miqdorlari.
80.2. Xususiy kapitaldagi zaxiralar mohiyati va maqsadlari bayoni.
80.3. Majburiyatlarda aksiyadorlar (ta’sischilar, ishtirokchilar) yig‘ilishida rasman ma’qullanmagan dividendlarni (daromad) to‘lash uchun summalarning mavjudligi.
81. Sub’ekt xususiy kapitaldagi o‘zgarishlarni aks ettirishi lozim va bunda quyidagilarni alohida ko‘rsatishi zarur:
81.1. Davr boshida va hisobot sanasida jamg‘arilgan foyda yoki zararlarning qoldig‘i hamda shu davrda yuz bergan muhim o‘zgarishlar, jumladan davr uchun sof foyda va aksiyadorlar (ta’sischilar, ishtirokchilar) har bir toifasiga taqsimlanashi;
81.2. Xususiy kapital va rezervlarni har bir toifasining joriy summasini davrning boshi va oxirida o‘zgarishlarning miqdori.