Mundarija Kirish I bob. Maktabgacha yoshdagi aqli zaif bolalar bilish faoliyatining rivojlanish holatini о‘rganish

Maktabgacha yoshdagi aqli zaif bolalar bilish faoliyatini psixologik metodikalar asosida tekshirish natijalari.
1-jadval.

№	Topshiriqlar	Bola soni(%)	tо‘liq bajardi 5 ball(%)	Yordam asosida bajardi–4ball(%)	vazifani bajara olmadi – 3 ball (%)
1	Kesma rasmlarni birlashtirish	10 ta (100%)	30%	60%	10 %
2	Yetishmaydigan qismlarni aniqlash	10ta (100%)	50%	30 %	20 %
3	Nuqtalarni tо‘g‘ri qо‘yish	10 ta (100%)	30 %	40 %	30 %
4	Juftliklarni eslab qolish	10 ta (100%)	60%	40%	-
5	Uzoq muddatli xotirani tekshirish	10 ta (100%)	50%	30%	20 %

I Bob bо‘yicha xulosa
Nutqi tо‘liq rivojlanmagan bolalao ruhiyatini rivojlanishi nuqsoning qay darajada bо‘lishiga bog‘liq . Olimlar nutqning tо‘liq rivojlanmasligining klinik kо‘rinishida bolalarda kuzatiladigan serebrastenik sindromlarni ya’ni , nerv psixik toliqish , xissiy turug‘unsizlik, faol diqqat xotira funksiyalarning buzilishi kо‘rinishlarda namoyon bо‘ladi.
Maktabgacha yoshdagi aqli zaif bolalarda giperqо‘zg‘aluvchanlik, umumiyhissiy va harakat notinchligi belgilari kо‘rinishlari bilan va boshqa hollarda tormozlanganlik , lanjlik, passivlilik ustunligi kuzatiladi. Bolalarda harakat buzilishi sindromlarda mushaklar tonusining о‘zgarishi muvozanat va harakatlar koordinatsiyasi bо‘ziladi.
Bolalarda nutqning rivojlanmasligi tafakkur rivojlanmasligiga olib keladi, shuning bilan birga, maktabgacha yoshdagi aqli zaif bolalarning markaziy nerv sistemasidagi kichik zararlanishlar ham bilish faoliyatiga ham salbiy ta’sir kо‘rsatadi. Ularning idroki ya’ni, 5- 6 yoshdagi bolalar bilish faoliyatlaridagi sezgi, xotira, diqqat, tafakkur va nutqning rivojlanmasligi yoki orqada qolishi nerv sistemasining rivojlanishiga va uning xususiyatlariga bog‘liqdir.
Maktabgacha yoshdagi aqli zaif bolalar bilish jarayonlarini tekshirish metodikasi va tekshirish natijalari bolalarni ta’lim- tarbiya olishga va korreksion ishlarni har bir bolaning yoshiga mos ravishda savod о‘rgatish orqali ularning atrof - olamga bо‘lgan munosabatlarda va nutqni rivojlantirishni bog‘liq bо‘lgan barcha koreksion ishlarda ularning bilish faoliyatlari rivojlantiriladi.


Xulosa
Biz tomondan olib borilgan “Maktabgacha yoshdagi aqli zaif bolalarni bilish faoliyatini shakllantirish” о‘rganish mavzusidagi tadqiqot ishimiz yuzasidan metodik adabiyotlarni va tadqiqot ishlarini yetarli emasligi mavzuimizni dolzarbligini bildiradi. Tekshirishlar shuni kо‘rsatadiki:
- Maktabgacha yoshdagi aqli zaif bolalar bilish jarayonlarini qay darajada rivojlanganlik qobiliyatlarini berilgan metodikalar orqali tekshirganimizda;
- Maktabgacha yoshdagi aqli zaif bolalar kesma rasmlarni joylashtirishda logoped yordami asosida 6 ta bola qiyinchiliklar bilan bajardilar. Bundan kо‘rinib turibdiki bolaning idrok qilish qobiliyatini sust rivojlanganligini guvohi bо‘ldik.
-Juftliklarni eslab qolish metodikasida 4 ta bola logoped yordamida topshiriqni bajardilar. Bu bolalarda ixtiyorsiz diqqatni tarqoqligi va jamlanmaganligi ma’lum bо‘ldi.
Maktabgacha yoshdagi aqli zaif bolalarda uzoq muddatli xotirani maqsadida logoped yordamida 3 ta bola qiyinchiliklar bilan 10 ta sо‘zdan 4 ta sо‘zni aytib bera oldi.
Tekshirish natijalariga asoslangan holda maktabgacha yoshdagi aqli zaif bolalarning bilish faoliyatini sust rivojlanganligini ularga faqat kо‘rgazmali materiallar orqaligina kо‘rsatib suralganda bajara olishlari ma’lum bо‘ldi. Chunki ulardagi nutq komponentlarining rivojlanmasligi bilish faoliyatiga ham salbiy ta’sir kshrsatishini guvohi bо‘ldik.
- Maktabgacha yoshdagi aqli zaif bolalar nutqini rivojlantirish orqaligina ularning bilish faoliyatlarini ham rivojlantirish mumkin ekan.