Mundarija kirish 3 bob. So‘zning funksiyasi

Mehmonlar bizni ko‘rishlari bilan, sergak tortdilar.

/ /// //

방이 세 개 있었는데, 나는 작은 방을 용술이와 함께 쓰게 되었지요. (“별이 된 도깨비 누나”, 김옥애, 92 bet)

Xona uchta bo’lsa ham, men kichik xonada yong su bilan yashardim.

Berilgan misolda Mehmonlar va ko‘rishlari bilan so‘zlaridan keyin pauza qo‘yilmoqda. Mazkur gap ikki sintagmaga bo‘lingan bo‘lib, sintagmatik urg‘uni ko‘rishlari bilan va sergak tortdilar so‘zlari olmoqda. Tonning pasayishi esa ko‘rishlari bilan so‘zida kuzatilmoqda. Ushbu jumlada ko‘rishlari bilan so‘zi rema vazifasida kelmoqda. Tema esa Mehmonlar so‘zi bilan ifodalanmoqda. Chnki bu so‘z faol xabar ifodasini bermoqda. Mazkur so‘z nutqning bir parchasidan olingan gapning komponenti bo‘lib, matnning avvalida ham mehmon so‘zi qo‘llanilgan. Shuning uchun ushbu so‘z tinglovchiga ham, so‘zlovchiga ham azaldan ma’lum bo‘lgan bo‘lak, ya’ni tema hisoblanadi.

Koreys tilidagi misolda esa 방이 (xona) va 있었는데 (bo’lsa ham) so’zlaridan keyin pauza qo’yilmoqda. Bu misolda sintagmatik urg’u 있었는데 (bo’lsa ham) va 쓰게 되었지요 (yashardim, ishlatardim) so’zlariga tushayotganligini ko’ramiz. Bu misolda 있었는데 (bor bo’lsa ham) so’zi rema vazifasida kelmoqda. 방이 세 개 (xona uchta) birikmasi esa tema vazifasida kelmoqdadir.

Quyida yana darak gapga misol keltiramiz. Bunday holat ko‘pincha dialogik nutqda uchraydi:

/ /// / ///