Mundarija kirish 3 bob. So‘zning funksiyasi

Kunduzgi gapni qush eshitar, tungi gapni sichqon.

(“Devorning ham qulog’i bor” maqolining koreys tilidagi analogi.)

Ushbu frazalarni matndan tashqari holatda o‘rganish mumkin, chunki ular turg‘un bo‘lib shakllanib qolgan. Mazkur jumlalar ikki sintagmaga bo‘linagi: “otning o‘limi”, 낮말은 새가 듣고 (Kunduzgi gapni qush eshitar) va “itning bayrami”, 밤말은 쥐가 듣는다 (tungi gapni sichqon). Har bir sintagma bir xil sintagmatik urg‘u olmoqda. Mazkur fraza ko‘chma ma’noga ega bo‘lib, uni boshqacha ma’noda qo‘llab bo‘lmaydi. Jumlada fraza urg‘usi “bayrami” so‘ziga tushib, uni rema sifatida shakllantirmoqda. Tema vazifasini esa birinchi sintagmadagi “o‘limi” so‘zi o‘tamoqda. Tema va rema o‘zaro pauzalar bilan

bo‘lingan bo‘lib, har ikkalasi ham ot so‘z turkumidan iborat. Quyida yana bir turg‘un birikmani tahlilqilamiz:

/ / / ///

Ko‘r ko‘rni qorong‘ida topadi. 고자질쟁이가 먼저 죽는다. (maqol) Sotqin birinchi o’ladi.

Ushbu jumlalarning temasi sifatida “ko‘r” va 고자질쟁이가 (sotqin) so‘zlari kelmoqda. Rema esa “topadi” va 죽는다 (o’ladi) so‘zlari bilan ifodalanmoqda. Bu jumlada tema birinchi o‘rinda tema esa ikkinchi o‘rinda turibdi. Ushbu maqollar oddiy gapdan deyarli farqlanmaydi. Tema ega bilan rema esa kesim bilan ifdalanmoqda.

/ // / ///