Mundarija Kirish 3-6


Yer, suv resurslari va ulardan foydalanish muammolari



Download 397,31 Kb.
bet10/19
Sana06.03.2022
Hajmi397,31 Kb.
#484227
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   19
Bog'liq
aziz

Yer, suv resurslari va ulardan foydalanish muammolari.


Insoniyatning yer resurslari bilan ta`minlanganlik darajasi jahon yer resurslari bilan belgilanadi. Jahon yer resurslari 13,4 mlrd gektarni tashkil etadi. Ishlov beriladigan yerlar eng qimmatbaho yer hisoblanadi, bunday yerlar insoniyatga zarur bo`lgan oziq-ovqat mahsulotlarining 88 foizini beradi.O`tloq va yaylov yerlarning ham ahamiyati katta. Ular insoniyat istemol qiladigan oziq- ovqatning 10 foizini beradi.Biroq sayyoramiz yer fondining tarkibi o`zgarib turadi. Yer fondi tarkibiga bir-biriga qarama-qarshi bo`lgan ikki jarayon to`xtovsiz ta`sir ko`rsatadi.


Bir tomondan insoniyat minglab yillar davomida yashash va qishloq xo`jaligida foydalanishga qulay bo`lgan yerlarni kengaytirish uchun zo`r berib kurashib keladi. Bunda qo`riq yerlarni katta ko`lamda o`zlashtirilganligi jihatidan Rossiya, Qozog`iston, AQSH, Kanada, Xitoy, Braziliya alohida ajralib turadi.
Lekin yeri kichik, aholisi zich o`rnashgan mamlakatlar dengizlarning qirg`oq bo`yi qismlarini jadal o`zlashtiryapti.
Ikkinchi tomondan yerlar to`xtovsiz oriqlab boryapti. Yerlarning botqoqlanishi va sho`r bosishi natijasida 1,5 mln gektar yer ishdan chiqyapti. Shaharlar o`sib borgan sari turar joy, sanoat va transport qurilishlari ham qishloq xo`jaligi yerlariga tobora jadal kirib bormoqda. Jahonning qurg`oqchil o`lkalarida sodir bo`layotgan cho`llashish jarayoni qishloq xo`jaligi yerlarini kamaytirib boryapti.
Cho`llashish hozirning o`zidayoq 900 mln gektarni “yutib” yubordi. Va yana o`nlab, mamlakatlarda xavf solyapti. Sahroi Kabir, Atakama, Namib va boshqa cho`llar kengayib boryapti. Olimlarning hisoblariga qaraganda, kelgusi 30 yil davomida G`arbiy Yevropaning yarmiga teng keladigan yerlari ishdan chiqayapdi. Bu jarayonlar natijasida yerga tushayotgan tazyiq to`xtovsiz ortib boryapti, yer resurslari bilan taominlanganlik darajasi esa kamib ketayapti.

Noosfera - aql zakovati sferasi odamlarning xo`jalik faoliyati geografik muhitga tabiatning o`zida ro`y beruvchi geologik jarayonlardan kam ta`sir ko`rsatyapti, deb yozgan edi Vernadskiy (1863-1905). O`shandan beri jamiyat bilan tabiat o`rtasidagi “moda almashinuvi” ko`plab marta o`sib, global miqyoslarga yetdi, biroq tabiatni “zabt etar” ekanlar, odamlar o`z hayot faoliyatlarining asosiga juda katta zarar yetkazdilar. Atrof-muhit holati yomonlashdi. Bu holatni tasvirlab fransuz okeanshunosi Jak Iv Kusto “ilgari tabiat insonni qo`rqitar edi, endi inson tabiatni qo`rqitmoqda” deb yozgan edi. Yer yuzining qancha mamlakat va rayonlarida ekologik vaziyat juda taranglashib ketib ekologik tanazzul darajasiga yetdi. Hozirgi vaqtda bu muammoni yechish uchun tobora ko`p davlatlar o`z kuch va imkoniyatlarini birlashtirmoqdalar.



Download 397,31 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   19




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish